Ως Φυτεμένο Δώμα ορίζεται το σύνολο η τμήμα της επιφάνειας δώματος ή εξώστη, όπου πραγματοποιούνται παρεμβάσεις σύμφωνα με τις αρχές της επιστήμης και της τεχνικής για την εγκατάσταση βλάστησης, με σκοπό την αναβάθμιση του περιβάλλοντος (αύξηση ποσοστών πρασίνου στον αστικό ιστό, μείωση του φαινομένου της «θερμικής νησίδας», μείωση της ηχορρύπανσης, διαχείριση των ομβρίων υδάτων), την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και την μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.
Το φυτεμένο δώμα είναι ένα σύστημα πολυεπίπεδης διαστρωμάτωσης εξειδικευμένων υλικών, υποστρώματος ανάπτυξης φυτών, αρδευτικού συστήματος και βλάστηση.
Tα φυτεμένα δώματα είναι επίσης γνωστά ως πράσινες στέγες, πράσινες οροφές, οροφόκηποι και greenroofs.
2. ΛEITOYPΓIEΣ KAI AΠOTEΛEΣMATA
Υπάρχουν διαφόρων ειδών αλληλοεξαρτώμενες λειτουργίες και αποτελέσματα που αφορούν στα φυτεμένα δώματα:
- Οικολογικοί παράμετροι
- Η προάσπιση της οικονομίας και του περιβάλλοντος
- H εξοικονόμηση ενέργειας στο κτίριο
Σε κάθε περίπτωση η σπουδαιότητα και η ιεράρχηση των παραπάνω λειτουργιών διαφέρουν.
Οι λειτουργίες και τα αποτελέσματα μελετώνται για την εκτίμηση των κατασκευών στα πλαίσια της συμβατότητας τους με το περιβάλλον και την εξομάλυνση της περιβαλλοντικής επίδρασης, μια διαδικασία στην οποία η βαρύτητα που δίνεται σε κάθε παράγοντα διαφέρει ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες.
Για την εξασφάλιση των ζητούμενων λειτουργιών και αποτελεσμάτων είναι απαραίτητο, με κατάλληλους στόχους, να τεθούν ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά στη σύνθεση και στην πυκνότητα της κατασκευής, καθώς και στο ύψος και στο είδος του πρασίνου.
2.2 Oικολογικά Oφέλη και Λειτουργικά Aποτελέσματα
- Περιοχές που προστατεύονται μπορούν να παρέχουν είδη προς εξαφάνιση από τη χλωρίδα και την πανίδα σε ανεπτυγμένες περιοχές
- Μείωση της απορροή των ομβρίων υδάτων μετά από έντονες βροχοπτώσεις και το νερό που συγκρατείται μπορεί να αποδοθεί πάλι στη φύση μέσω της εξάτμισης και της διαπνοής
- Βελτίωση του μικροκλίματος με την αποφυγή ακραίων τιμών της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, τη μείωση της έντασης της ακτινοβολίας που ανακλάται, την αύξηση της ατμοσφαιρικής υγρασίας και τον καλύτερο έλεγχο των επιπέδων της σκόνης στην ατμόσφαιρα σε σχέση με στέγες που καλύπτονται από σκληρά υλικά
2.3 Οικονομικά και Λειτουργικά Aποτελέσματα
- Μείωση της ποσότητας των υδάτων που απορρέει στο σύστημα των αποχετευτικών αγωγών
- Μείωση των κατασκευαστικών απαιτήσεων της στέγης όσον αφορά στο φυσικό,
χημικό ή βιολογικό στρες και ταυτόχρονα και ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των υδατοστεγανών μεμβρανών λόγω των μειωμένων αυξομειώσεων της θερμοκρασίας
- Μείωση του κινδύνου φθοράς των υδατοστεγανών μεμβρανών από εξωτερικές
μηχανικές πιέσεις, όπως επίσης και της αρνητικής επίδρασης των ανέμων
- Προστασία από πιθανότητα πυρκαγιάς
- Ενίσχυση της ηχομόνωσης του κτιρίου
- Βελτίωση της θερμομόνωσης του κτιρίου τόσο κατά τη διάρκεια της χειμερινής
περιόδου όσο και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Είναι αντίστοιχη του U268. Η ατμοσφαιρική θερμοκρασία φτάνει έως και 60ο C . Ο συντελεστής αυτός ισχύει χωρίς τα φυτά, τα οποία τον αυξάνουν.
- Μείωση του συντελεστή εκτόνωσης όσον αφορά στο αποχετευτικό σύστημα της
περιοχής
- Δυνατότητα συγκράτησης νερού από βροχοπτώσεις
- Οικονομικότερη λειτουργία του αστικού συστήματος αποχέτευσης
- Άνοδος της αξίας των ακινήτων λόγω αισθητικής αναβάθμισης
3. TYΠOI ΦΥΤΕΜΕΝΩN ΔΩΜΑΤΩN
Διακρίνονται τρεις τύποι «πράσινης στέγης»/φυτεμένου δώματος, ανάλογα με την χρήση, την βλάστηση, το πάχος υποστρώματος ανάπτυξης φυτών τους παράγοντες που επηρεάζουν την κατασκευή του και τη μέθοδο κατασκευής του.
3.1 Eκτατικός τύπος (extensine greenroof) :
Το σύστημα αποτελείται από σύστημα υποδομής και ειδικό ελαφρύ υπόστρωμα ανάπτυξης φυτών ύψους 7έως 15εκ., το οποίο μαζί με το φυτικό υλικό δημιουργεί ένα μόνιμο οικοσύστημα για τη συντήρηση του οποίου απαιτείται ελάχιστη φροντίδα. Το φορτίο κυμαίνεται από 70 ως 120 kg/m2 κορεσμένο, και το ριζικό σύστημα των φυτών επιφανειακό. Το περιορισμένο βάρος της κατασκευής στο σύνολο της επιτρέπει την εγκατάσταση της σχεδόν σε οποιαδήποτε οροφή με κλίση έως και 45ο. Σε κλίσεις άνω των 20ο απαραίτητη είναι η πρόσθετη χρήση γεωκυψελών ή στοιχείων συγκράτησης του υποστρώματος. Ιδανικά για αυτό το είδος είναι τα φυτά χαμηλής βλάστησης, όπως φυτικοί τάπητες, χλοοτάπητες, αγριολούλουδα και φυτά εδαφοκάλυψης.
3.2 Hμιεντατικός τύπος (semi intensive greenroof)
Το σύστημα αποτελείται από σύστημα υποδομής και ελαφρύ υπόστρωμα ανάπτυξης φυτών ύψους 12 έως 40εκ., με κορεσμένο φορτίο 120-250 kg/m2. Είναι ο ενδιάμεσος τύπος εντατικού και εκτατικού τύπου, εφαρμόζεται σε επικλινείς ή επίπεδες οροφές και απαιτεί συντήρηση (άρδευση, λίπανση, κλπ). Η ποικιλία των ειδών που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνει χλοοτάπητες, ποώδη φυτά και μικρούς/μεσαίους θάμνους.
3.3 Eντατικός τύπος (intensive greenroof)
Το σύστημα αυτό συνίσταται στη δημιουργία ενός κήπου, σε σύστημα υποδομής με υπόστρωμα 15-150 εκ. και κορεσμένο φορτίο τουλάχιστον 250 kg/m2 . Αυτός ο τύπος «πράσινης στέγης»/φυτεμένου δώματος απαιτεί τακτική συντήρηση (άρδευση, λίπανση, κλπ.) και περιλαμβάνει ποικιλία φυτών, μικρών δένδρων και θάμνων. Ο εντατικός τύπος «πράσινης στέγης»/φυτοδώματος μπορεί να υποστηρίξει πέραν του φυτικού υλικού, κατασκευές όπως μονοπάτια και στοιχεία νερού.
4. KATAΣKEYH ΦYTEMENΩN ΔΩMATΩN
Η διασφάλιση μεγάλης διάρκειας ζωής ενός φυτεμένου δώματος προϋποθέτει τον
προσδιορισμό και την ανάλυση των παραγόντων που καθιστούν μια στέγη κατάλληλη για φύτευση.
Οι παράγοντες που εξετάζονται είναι οι εξής:
- Κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής
- Κατασκευαστικά χαρακτηριστικά της στέγης/δώματος
- Ιδιαίτερες απαιτήσεις του φυτικού υλικού
- Ένταση καλλιεργητικών φροντίδω
4.1 Κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής
Όσον αφορά στους παράγοντες που αφορούν στις κλιματολογικές συνθήκες μιας περιοχής λαμβάνονται υπόψη τα εξής:
- Το κλίμα της περιοχής
- Το μικροκλίμα
- Tη συχνότητα και η ένταση των ετησίων βροχοπτώσεων
- Tη μέση ηλιοφάνεια
- Tην εμφάνιση περιόδων ξηρασίας
- Tην εμφάνιση περιόδων παγετού, με ή χωρίς την κάλυψη με χιόνι
- Την κατεύθυνση και ένταση των επικρατούντων ανέμων
4.2 Κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του δώματος/στέγης
Λαμβάνονται υπ'όψη οι εξής παράμετροι:
· Περιοχές που είναι εκτεθειμένες στον ήλιο, περιοχές που σκιάζονται και περιοχές στις οποίες υπάρχει εναλλαγή ήλιου-σκιάς
· Απορροή του νερού των βροχοπτώσεων από τη στέγη
· Η επίδραση της εκπομπής καυσαερίων
· Τα ρεύματα αέρα
- Η έκθεση των επιφανειών της στέγης
- Οι ανακλώσες επιφάνειες της κατασκευής
- Επιπλέον αύξηση του φορτίου από νερό που προέρχεται από παρακείμενα κατασκευαστικά στοιχεία
- Η κλίση απορροής της επιφάνειας του δώματος/στέγης
- Η φέρουσα ικανότητα του κτιρίου
5. ΔIAΣTPΩMATΩΣH YΛIKΩN
Η κατασκευή των φυτεμένων δωμάτων πραγματοποιείται με επάλληλες λειτουργικές στρώσεις από υλικά με τεχνικά χαρακτηριστικά που να συνδυάζονται μεταξύ τους με τέτοιο τρόπο που να εξασφαλίζουν ένα πλήρως λειτουργικό και βέλτιστο αποτέλεσμα.
-Bλάστηση
-Υπόστρωμα Ανάπτυξης Φυτών
- Διηθητικό Φίλτρο
- Αποστραγγιστικό σύστημα
- Υπόστρωμα συγκράτησης υγρασίας και προστασίας της μόνωσης
- Μεμβράνη ελέγχου ανάπτυξης ριζικού συστήματος
5.1 Bλάστηση
H επιλογή του φυτικού υλικού λαμβάνει υπ’ όψη τους κλιματολογικούς και οικολογικούς παράγοντες, το ριζικό σύστημα των φυτών (για την αποφυγή διάτρησης των στεγανώσεων), το αισθητικό αποτέλεσμα και τον τύπο του φυτεμένου δώματος, που ορίζει το πάχος και το είδος του φυτικού υποστρώματος. Βασικοί παράγοντες οι οποίοι λαμβάνονται υπόψη είναι η αντοχή των φυτικών ειδών στις υψηλές θερμοκρασίες και στην ένταση του ανέμου
5.2 Υπόστρωμα ανάπτυξης φυτών
Το υπόστρωμα ανάπτυξης των φυτών δίνει τη δυνατότητα στα φυτά να αναπτύξουν ένα πυκνό ριζικό σύστημα και ικανοποιεί τις φυσικές, χημικές και βιολογικές ανάγκες των φυτών. Aπαιτείται να έχει συγκεκριμένο πορώδες, PH και κοκκομετρία, ανάλογα με το φυτικό υλικό που θα επιλεγεί. Πρέπει να είναι σταθερό, να απορροφά και να συγκρατεί νερό για την ανάπτυξη των φυτών και να επιτρέπει μόνο την περίσσεια νερού να οδηγείται στο αποστραγγιστικό σύστημα. Πρέπει να επιτρέπει τον αερισμό του ριζικού συστήματος των φυτών ακόμα και όταν είναι κορεσμένο με νερό. Πρέπει σε βάθος χρόνου να μην συμπιέζεται .
Δεν χρησιμοποιείται κηπαίο χώμα, Όσο αυξάνεται το πάχος του υποστρώματος ανάπτυξης που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να γίνει διαφοροποίηση στην περιεκτικότητα του φυτικού υποστρώματος όσον αφορά στην οργανική ουσία.
Tυπικά Xαρακτηριστικά ανάλογα με τον τύπο του φυτεμένου δώματος
PH 6,5-8,5,
Περιεκτικότητα σε άλατα <3,5
Περιεκτικότητα σε οργανική ουσία 3% ως 20% Συνολικός όγκος πόρων 60%-80%
Mέγιστη Yδατοικανότητα 20%-50%
Παρουσία Αργίλου <7%
Κορεσμένο Ειδικό βάρος < 1.200 kg/μ3
5.3 Διηθητικό Φύλλο
Το διηθητικό φύλλο είναι κατασκευασμένο από θερμικά ενισχυμένο πολυπροπυλένιο και είναι σχεδιασμένο ώστε να αποτρέπει τη μεταφορά τεμαχιδίων από το υπόστρωμα στο αποστραγγιστικό σύστημα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν το φράξιμό του και να εμποδίσουν τη ροή του νερού. Ανθεκτικό σε λιπάσματα, οξέα, αλκάλια και οργανικές ενώσεις π.χ. φυτοφάρμακα, εκκρίσεις ριζών κλπ. Nα είναι βιολογικά και χημικά ουδέτερο.
Kατηγορία Aντοχής 1-3(DIN ISO 12236, FLL guidelines 5.3/2002, 8.2/2002)
5.4 Αποστραγγιστικό Σύστημα
Το αποστραγγιστικό σύστημα πρέπει να είναι κατασκευασμένο από θερμοδιαμορφωμένο πολυαιθυλένιο (HDPE),ή ανακυκλωμένο πολυστυρένιο και από υδροφοβική διογκωμένη πολυστερίνη (EPS) με αμφίπλευρες εγκολπώσεις, κενούς χώρους στους οποίους συσσωρεύεται νερό. Oπές από τις οποίες η περίσσεια ύδατος οδηγείται στις υδρορροές ή συγκεντρώνεται σε ειδική δεξαμενή για επανάχρηση. Tο αποστραγγιστικό σύστημα πρέπει να λειτουργεί σαν αποθήκη νερού, ενιαία αποστράγγιση, αερισμό του υποστρώματος ανάπτυξης φυτών και προστασία για της υποκείμενες μεμβράνες.
Tυπικά Xαρακτηριστικά
Ικανότητα αποστράγγισης νερού από 4,0- 8,1 l/mxs
Όγκος Πλήρωσης από 10 ως 29 λιτ/τμ
Ικανότητα αποθήκευσης Νερού από 3 ως 5 λτ/τμ
(FLL guidelines 7.2/2002)
5.5 Υπόστρωμα συγκράτησης υγρασίας και μηχανικής προστασίας της μόνωσης
Tο υπόστρωμα είναι κατασκευασμένο πολυέστερικές συνθετικές και ανακυκλωμένες ίνες. Έχει πάχος από 3 ως 7χιλ, και συγκρατεί νερό από 3 λιτ/τμ ως 7 λιτ/τμ. Προσφέρει επιπλέον προστασία στην υποκείμενη αντιρριζική μεμβράνη, στα συστήματα στεγάνωσης από πλήγματα. Κατηγορία αντοχής 3-4 (FLL guidelines 5.3/2002, 8.2/2002)
5.6 Aντιρριζική Μεμβράνη
H αντιρριζική μεμβράνη είναι κατασκευασμένη από από ηλεκτρονικά ελεγμένο πολυαιθυλένιο (PE), πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) ή εύκαμπτη πολυολεφίνη (FPO). Προσφέρει συνεχή προστασία στη μόνωση της οροφής αποτρέποντας τη διάτρηση από το ριζικό σύστήμα των φυτών, των στεγανώσεων της οροφής( FLL guidelines 5.3/2002, 8.2/2002)
5.7 Διαχωριστική μεμβράνη
Η διαχωριστική μεμβράνη τοποθετείται σε περίπτωση μη χημικής συμβατότητας των υλικών στεγάνωσης και του φυτεμένου δώματος.
6. Αρδευτικό δίκτυο
Η λειτουργία του αρδευτικού δικτύου είναι επικουρική την περίοδο ξηρασίας.
Ο τύπος αρδευτικού δικτύου εξαρτάται από το είδος της βλάστησης που εχει εγκατασταθεί στα φυτεμένα δώματα
