Εποχή σποράς - Θερμοκρασία βλάστησης: Φυτεύουμε την άνοιξη όταν οι θερμοκρασίες είναι 23-32 C
Προτεινόμενη εποχή σποράς για υπαίθρια καλλιέργεια: Μάρτιο-Απρίλιο
Βάθος φύτευσης: 0.5 εκατοστά
Ημέρες βλάστησης: 5-13
Μεταφύτευση: Ανάλογα την ποικιλία και της συνθήκες ανάπτυξης συνήθως 40-55 ημέρες μετά
Ωρίμανση: 50-80 ημέρες μετά την μεταφύτευση ανάλογα με την ποικιλία
Το φυτό:
Η επίσημη ονομασία της μελιτζάνας είναι «Solanum Melongena». Εμφανίστηκε στις νότιες περιοχές της Ινδίας την 2η χιλιετία προ Χριστού. Οι Ινδοί την χρησιμοποιούσαν τότε στην διατροφή τους χωρίς όμως να την καλλιεργούν συστηματικά. Η πρώτη συστηματική της καλλιέργεια ξεκίνησε στην Κίνα πέντε αιώνες πριν το Χριστό. Πέρασε αρκετός καιρός μέχρι να έρθει η μελιτζάνα στην Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα στην Ιταλία. Αυτό έγινε τον 14ο αιώνα μ.Χ. όπου ξεκίνησε η καλλιέργεια της στην Γηραιά Ήπειρο για διακοσμητικούς μόνο σκοπούς. Ήταν η πικρή της γεύση που απέτρεπε τους Ευρωπαίους να την εντάξουν στο διαιτολόγιο τους.
Περίπου τον 18ο αιώνα άρχισε η μελιτζάνα να χρησιμοποιείται στην Ευρώπη ως φαγητό και από τότε έγινε ένα από τα πιο αγαπημένα καλοκαιρινά λαχανικά. Στην διάδοση της συνέβαλε τα μέγιστα η δημιουργία ποικιλιών του φυτού που ο καρπός τους δεν είναι τόσο πικρός όσο αυτός του μακρινού προγόνου τους.
Η μελιτζάνα είναι ετήσιο και καλοκαιρινό φυτό αφού χρειάζεται υψηλές θερμοκρασίες για να αναπτυχθεί. Μπορεί να φτάσει σε ύψος έως και ένα μέτρο ενώ τα λουλούδια της έχουν χρώμα βιολετί. Οι ρίζες της μπορούν να φτάσουν σε βάθος έως και ένα μέτρο. Οι καρποί του φυτού, που έχουν το ίδιο όνομα με αυτό, εξαρτώνται από την ποικιλία του. Υπάρχουν καρποί σε σχήμα κυλίνδρου, αυγού ή σφαίρας με το χρώμα τους να κυμαίνεται από το λευκό έως το σκούρο μωβ.
Στις μέρες μας έχουν αναπτυχθεί πολλές ποικιλίες και υβρίδια μελιτζάνας. Στην χώρα μας δύο από αυτές τις ποικιλίες είναι οι πιο γνωστές. Πρώτη είναι η Τσακώνικη μελιτζάνα. Καλλιεργείται κυρίως στο Λεωνίδιο, στην ανατολική Πελοπόννησο. Η συγκεκριμένη μελιτζάνα του Λεωνιδίου ανήκει στα προϊόντα με Προστατευόμενη Ονομασία Προελεύσεως, μετά από απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Μάρτιο του 1996. Ο καρπός της ποικιλίας αυτής είναι κυλινδρικός με μήκος που φτάνει έως τα 25 εκατοστά και διάμετρο έως τα 6 εκατοστά. Η εξωτερική επιφάνεια του καρπού είναι λεία και γυαλιστερή. Το χρώμα του είναι μωβ ενώ κατά μήκος του εμφανίζονται γραμμές με πιο ανοικτή απόχρωση. Έχει γλυκιά γεύση και εκτός από την μαγειρική, η Τσακώνικη μελιτζάνα χρησιμοποιείται και στην ζαχαροπλαστική. Το γλυκό μελιτζανάκι είναι ένα από τα πιο νόστιμα γλυκά κουταλιού που φτιάχνονται στην χώρα μας.
Το δεύτερο γνωστότερο είδος μελιτζάνας που καλλιεργείται στην Ελλάδα είναι η Λευκή μελιτζάνα της Σαντορίνης. Καλλιεργείται στην Θήρα και δίνει ένα καρπό σφαιροειδή χρώματος λευκού. Είναι πολύ νόστιμη, γλυκιά και έχει πολύ λίγους σπόρους στο κέντρο της. Επειδή απορροφά λίγο λάδι, τηγανιτή αποτελεί ένα θαυμάσιο μεζέ για ουζάκι το καλοκαίρι.
Η χώρα με την μεγαλύτερη παραγωγή μελιτζάνας στις μέρες μας είναι η Κίνα, με δεύτερη την Ινδία και τρίτη την Τουρκία. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση πρώτη χώρα παραγωγής μελιτζάνας είναι η Ιταλία και ακολουθούν η Ισπανία και η Ελλάδα στην δεύτερη και τρίτη θέση αντίστοιχα. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στην συστηματική καλλιέργεια του φυτού. Ας δούμε όμως τι μπορούμε να κάνουμε εμείς στον κήπο μας.
Η καλλιέργεια:
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει η μελιτζάνα είναι καλοκαιρινό φυτό. Τα νεαρά φυτά τα φυτεύουμε στον κήπο μας στις αρχές Μαΐου σε απόσταση περίπου μισού μέτρου το ένα από το άλλο. Αν αγοράσουμε έτοιμες μελιτζάνες από φυτώριο, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να μετρήσουμε τον χώρο που θα διαθέσουμε και να αγοράσουμε το ανάλογο πλήθος φυτών. Το μυστικό στην καλλιέργεια της μελιτζάνας είναι η απαραίτητη ύπαρξη βασιλικών ανάμεσα στις μελιτζάνες. Για κάθε 4 – 5 φυτά μελιτζάνας πρέπει να έχουμε ένα φυτό βασιλικό που θα βοηθήσει στην γονιμοποίηση των φυτών της καλλιέργειας μας. Έτσι μαζί με τις μελιτζάνες αγοράστε και τους ανάλογους βασιλικούς. Θα σας χρησιμεύσουν άλλωστε και στην μαγειρική τόσο της μελιτζάνας όσο και άλλων φαγητών.
Αν δεν θέλουμε να αγοράσουμε έτοιμα φυτά θα πρέπει τον Μάρτιο να βάλουμε σπόρους μελιτζάνας σε πλαστικά ποτηράκια με χώμα, αφού προηγουμένως έχουμε ανοίξει μία τρύπα στον πάτο τους. Τα ποτηράκια αυτά τα τοποθετούμε σε μέρος που να μην τα πιάνει το κρύο και τα ποτίζουμε καθημερινά μέχρι τα φυτά που θα αναπτυχθούν σε αυτά να φτάσουν σε ύψος περίπου 10 εκατοστών.
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έχουμε φτάσει στον Μάιο και είμαστε έτοιμοι να φυτέψουμε τις μελιτζάνες μας. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι το μέρος του κήπου το οποίο θα αφιερώσουμε για την καλλιέργεια τους. Οι μελιτζάνες αγαπούν πολύ το φως. Βρείτε το μέρος του κήπου σας που έχει το περισσότερο φως και φυτέψτε τις μελιτζάνες σας ανοίγοντας μικρούς λάκκους σε απόσταση περίπου μισού μέτρου ο ένας από τον άλλο. Τοποθετήστε μέσα τα φυτά σας και συμπληρώστε το κενό χώρο του λάκκου με χώμα. Μην ξεχάσετε να φυτέψετε και τα απαραίτητα βασιλικά. Αν διαθέτετε κοπριά θα είναι καλό να εμπλουτίσετε το χώμα με αυτήν. Το μόνο που χρειάζονται πλέον οι μελιτζάνες μας είναι πότισμα. Πρέπει να έχετε στο νου σας ότι όσο περισσότερο νερό έχουν οι μελιτζάνες μας τόσο πιο γλυκούς καρπούς θα δώσουν. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι τα φυτά μας είναι Νούφαρα και θα τα καλλιεργήσουμε σε λίμνη. Απλά πρέπει να ποτίζουμε τόσο ώστε το χώμα γύρω από το φυτό να είναι κανονικό δηλαδή ούτε πολύ υγρό, ούτε πολύ στεγνό.
Μαζεύουμε τους καρπούς τρυφερούς, όταν δηλαδή είναι σφικτοί ακόμα, και προσέχουμε μαζί με τον καρπό να κόψουμε και λίγο κοτσανάκι. Αυτό το κάνουμε για να διατηρηθούν οι μελιτζάνες μας περισσότερο διάστημα στο ψυγείο. Το πότε η περίοδος συγκομιδής πλησιάζει στο τέλος της θα το καταλάβουμε από το ότι το μέγεθος των καρπών του φυτού θα αρχίσει να μικραίνει σημαντικά. Μέχρι τότε όμως ο μανάβης θα έχει ξεχάσει το πρόσωπο μας και εμείς θα έχουμε προσφέρει στην οικογένεια μας μελιτζάνες γευστικότατες και χωρίς φάρμακα.
Ο καρπός:
Όπως είπαμε οι καρποί τις μελιτζάνες διαφέρουν στο σχήμα και στο χρώμα ανάλογα με την ποικιλία του φυτού. Όποια όμως και να είναι η εμφάνιση του καρπού, μέσα του θα βρούμε βιταμίνη Β3, βιταμίνη C, ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο, φώσφορο και κυρίως μια ουσία την nasunin. Η nasunin ανήκει στις ανθοκυανίνες και έχει υψηλή αντιοξειδωτική δράση.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση μελιτζάνας βοηθά στην σωστή λειτουργία του εγκεφάλου, μειώνει την χοληστερόλη στο αίμα, βοηθά στην λειτουργία της καρδιάς, ασκεί διουρητική και καθαρτική δράση και τέλος διεγείρει τη λειτουργία του συκωτιού, του εντέρου και των νεφρών. Από τα φύλλα του φυτού φτιάχνονται καταπλάσματα για εγκαύματα και τα εξανθήματα. Τέλος να αναφέρουμε ότι τα κοτσάνια της μελιτζάνας χρησιμοποιούνται για την παρασκευή μιας πούδρας που βοηθά στην θεραπεία των αιμορροΐδων.
