Ως δάσος της βροχής χαρακτηρίζεται ένα δάσος στο οποίο η βροχόπτωση κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, με το ελάχιστο ετήσιο ύψος να βρίσκεται μεταξύ 1.750 και 2.000 χιλιοστών. Οι μουσώνες παίζουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των τροπικών δασών της βροχής.
Το 40 έως 75% όλων των ειδών της Γης είναι ενδημικά στα δάση της βροχής.[1] Εκτιμάται ότι εκατομμύρια ειδών φυτών, εντόμων και μικροοργανισμών δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Τα τροπικά δάση της βροχής έχουν χαρακτηριστεί ως τα μεγαλύτερα φαρμακεία του κόσμου, εξαιτίας των πολλών φυσικών θεραπευτικών ουσιών οι οποίες έχουν ανακαλυφθεί σε αυτά.[2] Τα δάση της βροχής είναι υπεύθυνα για την ανακύκλωση του 28% του οξυγόνου της Γης,[3] μέσω της φωτοσύνθεσης από το διοξείδιο του άνθρακα.
Η επίγεια βλάστηση στα δάση της βροχής είναι σε πολλές περιοχές περιορισμένη, λόγω της μη δυνατότητας του ηλιακού φωτός να φτάσει στο επίπεδο της γης εξαιτίας των ψηλών και πυκνών δέντρων, γεγονός το οποίο καθιστά δυνατή τη μετακίνηση μέσω του δάσους. Εάν τα φυλλώματα της κορυφής του δάσους καταστραφούν ή αραιώσουν, στο έδαφος αναπτύσσεται σύντομα πυκνή βλάστηση από θάμνους, αναρριχητικά φυτά και μικρά δέντρα, η οποία ονομάζεται ζούγκλα. Υπάρχουν δύο τύποι δασών της βροχής, το τροπικό δάσος της βροχής και το εύκρατο δάσος της βροχής.
Η κατανομή των τροπικών δασών της βροχήςΠολλά από τα τροπικά δάση της βροχής συσχετίζονται με τις περιοχές όπου εκδηλώνονται μουσώνες.[4] Τα τροπικά δάση της βροχής βρίσκονται στην τροπική ζώνη, η οποία βρίσκεται κοντά στον ισημερινό, μεταξύ του Τροπικού του Καρκίνου και του Τροπικού του Αιγόκερω. Τροπικά δάση της βροχής υπάρχουν στη Νοτιοανατολική Ασία (Μιανμάρ, Φιλιππίνες, Ινδονησία), στην Ωκεανία (Παπούα Νέα Γουινέα, βορειοανατολική Αυστραλία), στην υποσαχάρεια Αφρική (από το Καμερούν έως το Κογκό, γνωστό ως τροπικό δάσος της βροχής του ποταμού Κογκό), στη Νότιο Αμερική (Τροπικό δάσος της βροχής του Αμαζονίου), στην Κεντρική Αμερική (νότια χερσόνησος Γιουκατάν, Μπελίζε), και σε πολλά νησιά του Ειρηνικού ωκεανού (όπως το τροπικό δάσος της βροχής της Χαβάης). Τα τροπικά δάση της βροχής έχουν επικληθεί "πνεύμονες της Γης", αν και είναι πλέον γνωστό ότι συνεισφέρουν μικρή ποσότητα καθαρού οξυγόνου στην ατμόσφαιρα μέσω της φωτοσύνθεσης.[5][6]
Κατανομή των εύκρατων δασών της βροχήςΤα εύκρατα δάση της βροχής βρίσκονται στις περιοχές της εύκρατης ζώνης. Εύκρατα δάση της βροχής υπάρχουν στη Βόρεια Αμερική (βορειοδυτικές ακτές του Ειρηνικού από την Αλάσκα μέχρι τη βόρεια Καλιφόρνια, και στην τάφρο των Βραχωδών ορέων), στην Ευρώπη (παράκτιες περιοχές των Βρετανικών Νησιών, νότια Νορβηγία, βορειοδυτική Ισπανία, δυτικά Βαλκάνια κατά μήκος της Αδριατικής θάλασσας), στην Ασία (παράκτιες περιοχές της Μαύρης θάλασσας στη Γεωργία και στα παράλια της βορειοανατολικής Τουρκίας, βόρειο Ιράν, νότια Κίνα, Ταϊβάν, μεγάλο μέρος της Ιαπωνίας, Κορέα, νήσος Σαχαλίνη και οι απέναντι ακτές της Ρωσικής Άπω Ανατολής), στη Νότια Αμερική (νότια Χιλή), και επίσης στην Ωκεανία (νοτιοανατολική Αυστραλία, Τασμανία και Νέα Ζηλανδία).
Το 40 έως 75% όλων των ειδών της Γης είναι ενδημικά στα δάση της βροχής.[1] Εκτιμάται ότι εκατομμύρια ειδών φυτών, εντόμων και μικροοργανισμών δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Τα τροπικά δάση της βροχής έχουν χαρακτηριστεί ως τα μεγαλύτερα φαρμακεία του κόσμου, εξαιτίας των πολλών φυσικών θεραπευτικών ουσιών οι οποίες έχουν ανακαλυφθεί σε αυτά.[2] Τα δάση της βροχής είναι υπεύθυνα για την ανακύκλωση του 28% του οξυγόνου της Γης,[3] μέσω της φωτοσύνθεσης από το διοξείδιο του άνθρακα.
Η επίγεια βλάστηση στα δάση της βροχής είναι σε πολλές περιοχές περιορισμένη, λόγω της μη δυνατότητας του ηλιακού φωτός να φτάσει στο επίπεδο της γης εξαιτίας των ψηλών και πυκνών δέντρων, γεγονός το οποίο καθιστά δυνατή τη μετακίνηση μέσω του δάσους. Εάν τα φυλλώματα της κορυφής του δάσους καταστραφούν ή αραιώσουν, στο έδαφος αναπτύσσεται σύντομα πυκνή βλάστηση από θάμνους, αναρριχητικά φυτά και μικρά δέντρα, η οποία ονομάζεται ζούγκλα. Υπάρχουν δύο τύποι δασών της βροχής, το τροπικό δάσος της βροχής και το εύκρατο δάσος της βροχής.
Τροπικό δάσος της βροχής
Εύκρατο δάσος της βροχής
Στρώματα
Ένα τροπικό δάσος της βροχής τυπικά διαιρείται οριζοντίως σε τέσσερα κύρια στρώματα: το αναδυόμενο, τον θόλο, τον υποόροφο και τον δασικό τάπητα.[7] Το καθένα από αυτά τα στρώματα φιλοξενεί διαφορετικού είδους φυτά και ζώα, τα οποία έχουν προσαρμόσει αναλόγως τον τρόπο ζωής τους.Αναδυόμενο στρώμα
Το αναδυόμενο στρώμα αποτελείται από ένα μικρό αριθμό πολύ μεγάλων και υψηλών δέντρων, τα οποία αναπτύσσονται πάνω από τον γενικό θόλο του δάσους, φτάνοντας σε ύψος τα 45-55 μέτρα, αν και κατά περίπτωση μερικά είδη φτάνουν έως τα 70-80 μέτρα.[8][9] Στο αναδυόμενο στρώμα ζουν αετοί, πεταλούδες, νυχτερίδες και ορισμένα είδη πιθήκων.Στρώμα του θόλου
Το στρώμα του θόλου αποτελείται από την πλειοψηφία των μεγαλύτερων δέντρων, τα οποία συνήθως έχουν ύψος 30-45 μέτρα. Οι πολυπληθέστεροι χώροι όσον αφορά τη βιοποικιλότητα βρίσκονται στον θόλο του δάσους. Ο θόλος αυτός αποτελεί ένα λιγότερο ή περισσότερο συνεχές κάλυμμα το οποίο σχηματίζεται από τις παρακείμενες κορυφές των δέντρων. Εκτιμάται ότι σε αυτό το στρώμα του δάσους εγκαταβιεί το 50% των συνολικών ειδών των φυτών, εκτίμηση η οποία μπορεί να σημαίνει ότι στο στρώμα αυτό φιλοξενείται το μισό όλης της ζωής της Γης. Τα επίφυτα τα οποία βρίσκονται προσκολλημένα στους κορμούς και στα κλαδιά των δέντρων προμηθεύονται νερό και ανόργανες ουσίες από τη βροχή και τις φερτές ύλες που συγκεντρώνονται πάνω σε αυτά. Η πανίδα είναι παρόμοια με αυτή που υπάρχει στο αναδυόμενο στρώμα, αλλά σε μεγαλύτερη ποικιλία. Εικάζεται ότι το ένα τέταρτο όλων των ειδών των εντόμων ζει στο στρώμα αυτό. Οι επιστήμονες υποπτεύονταν για πολύ καιρό την αφθονία αυτή, όμως μόλις τελευταία ανάπτυξαν πρακτικές μεθόδους για την εξερεύνησή του. Η πραγματική εξερεύνηση αυτού του φυσικού περιβάλλοντος άρχισε μόλις τη δεκαετία του 1980, όταν οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν σχοινιά τα οποία εκτοξεύονταν προς στις κορυφές των δέντρων με βαλλίστρες και ανυψωτικούς γερανούς για την κατασκευή ξύλινων διαδρόμων, ενώ στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν αερόστατα και αεροσκάφη τα οποία πετούσαν πάνω από τα ψηλότερα κλαδιά, πρακτική η οποία ονομάζεται δενδροναυτική.[10]
Στρώμα του υποορόφου
Το στρώμα του υποορόφου βρίσκεται μεταξύ του δασικού θόλου και του δασικού τάπητα. Στο στρώμα αυτό ζουν πουλιά, φίδια και σαύρες, όπως επίσης αρπακτικά όπως ιαγουάροι, βόες και λεοπαρδάλεις. Επίσης αφθονούν τα έντομα. Μόνο το 5% του ηλιακού φωτός φτάνει ως αυτό το επίπεδο, όπου τα φυλλώματα είναι πολύ μεγαλύτερα, ενώ υπάρχουν πολλά νεαρά φυτά τα οποία θα μεγαλώσουν τόσο ώστε να φτάσουν μέχρι τον θόλο.
