Οι πιο συνηθισμένες αρρώστιες των πουλερικών είναι η χολέρα, η ψευδοπανώλης, η διφθερίτης κλπ.
Πριν να περιγράψουμε πως φαίνονται οι διάφορες αρρώστιες πρέπει να τις χωρίσουμε στις αρρώστιες που είναι κολλητικές, δηλ. προέρχονται από μικρόβια και σε κείνες που προέρχονται από παράσιτα, όπως είναι η ψώρα, οι ψείρες, τα τσιμπούρια και άλλες.
Στην πρώτη περίπτωση, οι κότες που θα παρουσιάσουν τα συμπτώματα της αρρώστιας πρέπει να ξέρουμε, ότι δεν γιατρεύονται ή αν καμιά φορά γιατρευθούν θα είναι καχεκτικές, και επικίνδυνες να ξαναφέρουν την αρρώστια στο κοτέτσι. Για αυτό τις μεν άρρωστες κότες πρέπει να τις σφάζουμε και να τις θάφτουμε σ' ένα βάθος τουλάχιστον ένα μέτρο, μαζί με λίγο ασβέστη άσβεστο, το δε κοτέτσι να το απολυμαίνουμε με ασβέστωμα και εν ανάγκη και με φωτιά. Επίσης πρέπει γα πλένουμε καθαρά και να ασβεστώνουμε τις ταΐστρες και τις ποτίστρες και αν μας είναι δυνατόν, ιδίως για τη Χολέρα και για την Διφθερίτιδα να μπολιάζουμε τις άλλες κότες.
Και τώρα ας περιγράψουμε με λίγα λόγια πώς παρουσιάζεται η κάθε αρρώστια.
Χολέρα
Η αρρώστια αυτή, η οποία δεν έχει καμιά σχέση με τη χολέρα των ανθρώπων, παρουσιάζεται έξαφνα και κάνει την κότα, πού την έχει προσβάλλει, να παρουσιάζεται κουρασμένη σαν να νυστάζει και να κάθεται μαζεμένη και ακίνητη με τις φτερούγες πεσμένες, το κεφάλι της χωμένο μέσα στις πλάτες της και τα μάτια μισόκλειστα, χωρίς να τρώει άλλα να θέλει νερό. Από την μισοανοιγμένη μύτη της, τρέχει ένα πηχτό σάλιο και το λειρί της μαραμένο, παίρνει ένα χρώμα μελιτζανί, έχει μεγάλο πυρετό και σε δύο έως πέντε ώρες, με μερικούς σπασμούς ψοφάει.,
Στην οξεία αυτή μορφή της αρρώστιας παρουσιάζεται διάρροια στην αρχή βρωμερή, σταχτερή και κατόπιν ματωμένη και ανακατωμένη με αφρούς και μύξες ασπριδερές.
Καμιά φορά η κότα πού έχει προσβληθεί από χολέρα, μπορεί να ψοφήσει χωρίς κανένα σημάδι αδιαθεσίας, ξαφνικά εκεί που τσιμπολογά την τροφή και κακαρίζει, ή μόλις γεννήσει το αυγό. Άλλοτε πάλι την πιάνει μια ξαφνική αδιαθεσία και πέφτει χάμω σαν να της έχει έλθει ταμπλάς.
Όπως είπαμε πάρα πάνω θεραπεία δεν υπάρχει, αλλά μπορούμε να προλάβουμε την διάδοση της στα άλλα πουλιά ή στο κοτέτσι μας, αν δεν έχει έλθει ακόμη, μπολιάζοντας τις κότες μας. Το μπόλιασμα αυτό είναι δύο ειδών : Το ένα είναι όταν η αρρώστια δεν έχει φθάσει στο κοτέτσι μας. Το άλλο είναι όταν η αρρώστια έπεσε στο κοτέτσι μας και το πρώτο μπόλι, επειδή χρειάζεται 8-10 ημέρες για να ενεργήσει, δεν μπορεί να μας γλυτώσει τις κότες μας από την αρρώστια. Περισσότερες πληροφορίες θα ζητήσετε είτε από τον Νομοκτηνίατρον της περιφερείας σας ή από την Γεωργική υπηρεσία.
Η πανούκλα των ορνίθων
Η πανούκλα των κοτών παρουσιάζεται σαν αδελφή της χολέρας, αλλά δεν έχει την κεραυνοβόλο μορφή της χολέρας. Παρουσιάζεται δε με δύο μορφές : την οξεία και τη μαλακιά.
Στην πρώτη μορφή, η κότα, είναι σαν μελαγχολική, αδυνατισμένη, όλο νυστάζει και πηγαίνει ολομόναχη στην πιο απόμερη μεριά, έχει μεγάλη και εδώ θερμοκρασία, έχει αναπνοή βιαστική και ανασαίνει ανοίγοντας την μύτη της κάθε φορά. Κρατά το κεφάλι μαζεμένο στο κορμί της και τις φτερούγες ριγμένες κάτω. Το λειρί της και τα χαρχάλια της στην αρχή κιτρινίζουν και κατόπιν παίρνουν χρώμα μελιτζανί με σκούρους λεκέδες. Συνήθως δε έχει διάρροια. Τα συμπτώματα αυτά, όσο προχωρεί η αρρώστια, βαραίνουν περισσότερο, έως ότου αρχίζει το ψυχομάχημα, πέφτει η θερμοκρασία της κάτω από τη φυσική και η κότα ψοφάει. Η αρρώστια στη μορφή αυτή κρατάει 2- 3 ήμερες. Στην άλλη μορφή, την μαλακιά, η αρρώστια βαστάει 3-5 και κάποτε έως 8 ήμερες με τα ίδια πάντοτε συμπτώματα. Η κότα δεν τρώει, δεν πίνει και κάθεται ακίνητη σαν να κλωσά, και αν
υποχρεωθεί να περπατήσει τρικλίζει. Μια μύξα κιτρινωπή, γυαλιστερή της φράζει τα ρουθούνια και όσο προχωρεί η αρρώστια παθαίνει παράλυση του ποδιού, του λαιμού ή και γενική. Κατά το ψυχομάχημα και έπειτα από το θάνατο, βγαίνει από το στόμα της μία υγρή ύλη.
Όπως φαίνεται από τα πιο πάνω, η πανούκλα με την χολέρα μπορεί να μπερδευτούν μια χαρά. Εκείνο πού τις κάνει οπωσδήποτε να διαφέρουν είναι: Πρώτον ότι η πανούκλα δεν πειράζει μόνον τις κότες αλλά και τα άλλα πουλιά και τα κουνέλια και δεύτερον από τα συμπτώματα που αφήνει έπειτα από το θάνατο. Για την αρρώστια αυτή δεν υπάρχει ούτε θεραπευτικό, ούτε προληπτικό φάρμακο, προκειμένου για τα χωριά.
Και για τη μία και για την άλλη, πρέπει τα μεν άρρωστα να τα σφάζουμε και να τα θάφτουμε, να απολυμαίνουμε καλά το κοτέτσι, τις ταΐστρες και τις ποτίστρες με ασβεστόνερο μέσα στο όποιο ρίχνουμε Κρεολίνη 5 ο]ο. Πριν όμως γίνει το ασβέστωμα και η απολύμανσης πρέπει να καθαρισθούν όλα με ξύσιμο και σκούπισμα προσεκτικό, το πάτωμα, οι τοίχοι, οι κούρνιες, οι ποτίστρες να πλυθούν με ζεματιστό νερό, με αλισίβα και με διάλυση 2 ο]ο φαινικού οξέος. Τα σκουπίδια τα θάφτουμε μαζί με ασβέστη άσβεστο και τα κοτέτσια τα αφήνουμε να αερισθούν 5-6 ημέρες, χωρίς να βάλουμε μέσα κότες.
ΔιφΘερίτις των πουλερικών
Ύστερα από τη Χολέρα και την Πανούκλα πιο επικίνδυνη αρρώστια είναι η Διφδερίτις την οποίαν ονόμασαν έτσι γιατί παρουσιάζει μέσα στο στόμα τα ίδια συμπτώματα που παρουσιάζει και στον άνθρωπο.
Όταν προσβληθεί μία κότα, από διφθερίτι στην αρχή παρουσιάζεται μελαγχολική με αδυναμία και ανορεξία. Σιγά σιγά η αδυναμία αυτή αυξάνει, η κότα ζητάει να μένει μοναχή της, έχει τα πούπουλα ανασηκωμένα, το κεφάλι και το λαιμό χωμένα στο κορμί και την ράχη καμπουριαστή. Η ανάσα της κάνει ένα σφύριγμα και καταπίνει με μεγάλη δυσκολία. Τα περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα τα βλέπει κανείς και σε άλλες αρρώστιες. Εκείνο πού ιδιαιτέρως μας δείχνει πώς ή αρρώστια είναι διφθερίτις είναι αυτά που παρουσιάζονται στο λαιμό της, τα μάτια της, τα ρουθούνια της. Αν ανοίξουμε το στόμα του άρρωστου πουλιού στην αρχήν το βλέπουμε όλο ερεθισμένο και φλογισμένο, επάνω δε στην γλώσσα παρατηρούμε μικρούς σταχτοκίτρινους λεκέδες σαν εξάνθημα σπειρωτό. Οι λεκέδες αυτοί μεγαλώνουν γρήγορα και ξαπλώνοντας γεμίζουν το στόμα και μάλιστα στο βάθος του. Σε 2-3 ημέρες γίνονται μάζες κιτρινωπές, σαν σάλιο πηγμένο και κολλημένο στα διάφορα μέρη του στόματος και μοιάζουν σαν τις πλάκες της διφθερίτιδος του ανθρώπου. Πολλές φορές αυτές οι πλάκες σχηματίζουνε γύρω τους ένα περιθώριο κόκκινο, ξεκολάνε εύκολα και τότε στη θέση τους φαίνεται μια πληγή κατακόκκινη πρησμένη και χωμένη μέσα στις σάρκες του στόματος.
Όταν φθάσει στο σημείο αυτό το άρρωστο πουλί, δεν μπορεί πια να καταπιεί τίποτε, κρατά μισοανοιχτό το στόμα του, που από τις γωνιές του τρέχει ένα σάλιο σαν μύξα με αφρούς. Μη τρώγοντας η κότα αδυνατίζει ολοένα έως ότου ψοφάει από νηστεία.
Από το στόμα το κακό ξαπλώνει μέσα στο λάρυγγα, αρχίζει η διάρροια και συχνότερα παθαίνουν τα μάτια και τα ρουθούνια, μάλιστα πολλές φορές αρχίζει πρώτα από αυτά.
Τα μάτια τότε κοκκινίζουν, τα ματόφυλλα πρήζονται και μένουν κολλημένα από ένα πηχτό άσπρο υγρό, η κόρη του ματιού θολώνει και το πουλί στραβώνεται τέλεια, ενώ από τα ρουθούνια του τρέχει ένα υγρό σα γάλα.
Στην άλλη μορφή, τη χρόνια, περνούμε είδηση για την αρρώστια, όταν αρχίσει να παθαίνει το στόμα και τα μάτια.
Η πρώτη, η οξεία μορφή, διαρκεί 5-8 ήμερες, η άλλη μπορεί να διαρκέσει και ένα μήνα.
Πουλιά άρρωστα από διφθερίτιδα, όταν είναι μάλιστα δυνατά και καλοθρεμμένα, μπορούν να γιατρευθούν. Τα περνουμε ένα-ένα και με ένα τσιμπιδάκι προσπαθούμε να τους βγάλουμε τις πλάκες πού έχουν μέσα στο στόμα, τις πληγές που μένουν τις αλείφουμε με ένα ξυλαράκι τυλιγμένο με βαμβάκι καθαρά βουτημένο με βάμμα ιωδίου ή διάλυση φαινικού οξέος 2 ο]ο ή με νέφτι.
Επειδή όμως οι πλάκες αυτές ξαναγίνονται με μεγάλη ευκολία, γι' αυτό πρέπει να κάνουμε αυτή τη θεραπεία κάμποσες φορές έως ότου θεραπευτεί το πουλί.
Και για την αρρώστια αυτή πρέπει να κάνουμε ότι και για τις άλλες, δηλαδή, να ξεχωρίσουμε αμέσως τις άρρωστες κότες, να απολυμάνουμε καλά το κοτέτσι βγάζοντας τις γερές κότες για 8 - 10 ημέρες από το κοτέτσι, εάν δε η αρρώστια είναι πολύ προοδευμένη στις άρρωστες κότες, τότε καλό είναι να τις σφάξουμε και να τις θάψουμε βαθειά μαζί με ασβέστη.
Ευλογία των πουλερικών
Η αρρώστια αυτή, είναι εν είδος διφθερίτιδας, αλλά εξωτερική του δέρματος.
Παρουσιάζεται ως ένα εξάνθημα, το οποίο βγαίνει προ πάντων στη βάση της μύτης, στο λειρί, στα χαρχάλια, γύρω στο αυτί και στα ματόφυλλα. Πολύ σπάνια φανερώνεται και σε μέρη που είναι σκεπασμένα από φτερά. Στα μέρη πού παρουσιάζεται αυτή η αρρώστια, βγαίνουν σπυριά μεγάλα σαν ένα κεφάλι καρφίτσας έως ένα σπυρί καλαμποκιού, σταχτοκίτρινο, τα οποία σκεπάζονται, έπειτα από λίγο καιρό, με μια κρούστα σκούρα και έχουν μέσα τους μία κίτρινη ύλη. Πολλές φορές, όταν βγαίνουν το ένα σιμά στο άλλο, φαίνονται σαν μία μεγάλη κρεατοελιά.
Εάν η αρρώστια πιάσει στα ματόφρυδα, τότε αυτά πρήζονται, φλογίζονται από μέσα και τσιμπλιάζουν.
Όταν η Ευλογία των πουλιών είναι πολύ ξαπλωμένη, το αρρωστημένο πουλί αδυνατίζει, το πιάνει πυρετός, γίνεται αναιμικό και ψοφάει από μαράζωμα .
Εάν αντέξει στην αρρώστια τα εξανθήματα της Ευλογίας ξηραίνονται και πέφτουν, το δε πουλί που έπαθε την ευλογία δεν ξανά κολλάει.
Η αρρώστια αυτή δεν είναι πολύ επικίνδυνη και γιατρεύεται εύκολα αλείφοντας τα σπυριά με βάμμα ιωδίου, νέφτι και βενζίνη, μάλιστα καλό θα ήταν να μεταχειριζόμαστε πότε το ένα και πότε το άλλο. Είναι απόλυτος ανάγκη να γίνει απολύμανσης του κοτετσιού, ασβέστωμα και χώρισμα των άρρωστων πουλιών.
Ψώρες των πουλερικών
Οι ψώρες γίνονται από κάτι μικρά έντομα, τα όποια ευρίσκονται στο χώμα και μέσα στα κοτέτσια, παρουσιάζονται με πληγές στην επιδερμίδα των ποδιών (ψώρα των ποδιών), στο σώμα ολόκληρο και τότε πέφτουνε τα φτερά.
Η θεραπεία της Ψώρας είναι εύκολη. Με ένα μπάνιο με χλιαρό νερό, βγάζουμε πρώτα τις κρούστες και πλένουμε καλά το χωρίς φτερά σώμα. Αφού στεγνώσουν, βάζουμε μία αλοιφή που λέγεται «Έ λ μ ε ρ ί χ, έτσι θα την ζητήσετε στα Φαρμακεία, και έπειτα αλείφουμε τα πόδια με γλυκερίνη ή βαζελίνη. Έπειτα από δύο μέρες τα σαπουνίζουμε και η ψώρα γιατρεύεται. Εις την ψώρα του κορμιού κάνουμε μετά από την σαπουνάδα και το άλειμμα με την γλυκερίνη ένα πασπάλισμα με μία εντομοκτόνο σκόνη. Τη θεραπεία αυτή επαναλαμβάνουμε δύο τρεις φορές φροντίζοντας να κάψουμε τις κρούστες που βγάζουμε από τα ποδάρια ή από το σώμα. Και για την αρρώστια αυτή όπως και για τις άλλες πρέπει να απομακρύνουμε αμέσως τις άρρωστες κότες και να απολυμάνουμε καλά το κοτέτσι και τις κούρνιες.
Κασίδα
Η κασίδα αρχίζει συνήθως από το λειρί και από τα χαρχάλια με κάτι άσπρες κοκκίδες, οι οποίες σιγά-σιγά μεγαλώνουν και σμίγουν ώστε να σκεπάσουν όλο το λειρί με ένα στρώμα άσπρης σταχτερής μάζας. Η μάζα αύτη λίγο-λίγο γίνεται πιο χονδρή και τέλος σχηματίζει μία κρουστά. Αργά και προχωρώντας ολοένα η αρρώστια, πάει και πάρα πέρα στο πετσί της κεφαλής, στο λαιμό και τέλος σε όλο το σώμα, αν εν το μεταξύ το αρρωστημένο πουλί δεν ψοφήσει. Το πετσί κατσιδιάζοντας χοντραίνει και γιομίζει από κρούστες σαν λέπια, οι οποίες πρώτα τριγυρίζουν την βάση των φτερών και έτσι τα κάνουν σε λίγο να πέφτουν.
Όταν αυτή η αρρώστια περάσει, από το λειρί εις το πετσί της κεφαλής, τότε αρχίζει το αδυνάτισμα του άρρωστου πουλιού το οποίον βγάζει μία ιδιαίτερη μυρωδιά μούχλας και τέλος ψοφάει από εξάντληση.
Η κασίδα στην αρχή ξαπλώνει αργά και συνήθως περνούν αρκετές εβδομάδες έως ότου σκεπάσει όλο το λειρί. Όταν όμως φθάσει στο πετσί του κεφαλιού και στο λαιμό, το ξάπλωμά της γίνεται με μεγάλη γρηγοράδα.
Η κασίδα γιατρεύεται όσο ακόμη μένει περιορισμένη στο κεφάλι, όταν όμως περάσει στο λαιμό και μάλιστα στο σώμα, συμφέρει καλλίτερα να σφάξουμε το πουλί, το οποίο τρώγεται.
Μόλις φανεί η αρρώστια, πρέπει αμέσως να ξεχωρίσουμε τα κασιδιασμένα πουλερικά και να τα απολυμάνουμε αμέσως και καλά το κοτέτσι, και εάν είναι σε υγρό μέρος να το μεταφέρουμε σε άλλο μέρος στεγνό, γιατί ή υγρασία βοηθάει στην ανάπτυξη της αρρώστιας.
Όσο για τη θεραπεία των αρρώστων πουλερικών, μεταχειριζόμαστε «αλοιφή του Καλομελάν» (1-8) ή διάλυση κανονική Σουμπλιμέ, επίσης βενζίνη, φαινικό οξύ ανάμικτο με πράσινο σαπούνι (1-20) μία φορά την ημέρα, έως ότου εξαφανιστεί η αρρώστια.
Οι ψύλλοι, οι ψείρες και τα τσιμπούρια των πουλερικών
Και τα τρία δείχνουν ότι τα κοτέτσια μας είναι ακάθαρτα. Ο καλλίτερος τρόπος για να κυνηγήσουμε τα έντομα αυτά, είναι το συχνό άσπρισμα και η απολύμανση του κοτετσιού. Δεύτερον το πασπάλισμα των πουλιών με μία εντομοκτόνο σκόνη και επί πλέον πρέπει να έχουμε στην διάθεση των πουλερικών μας ένα μέρος προφυλαγμένο από τις βροχές για αμμόλουτρο. Το αμμόλουτρο αυτό πρέπει να αποτελείται από 10 μέρη άμμο, 10 μέρη στάχτη, 1/2 μέρος θειάφι και 1/2 ασβέστη. Για να μη μπορούν τα παράσιτα αυτά να κολλάνε στις κότες μέσα ατό κοτέτσι τη νύχτα πού κουρνιάζουν, πρέπει να απομονώσουμε τις κουρνιάστρες βάζοντας τα ποδάρια των στηριγμάτων των μέσα σ' ένα κουτί πού περιέχει νερό με φαινικό οξύ ή κρεολίνη 3 ο]ο.
Πριν να περιγράψουμε πως φαίνονται οι διάφορες αρρώστιες πρέπει να τις χωρίσουμε στις αρρώστιες που είναι κολλητικές, δηλ. προέρχονται από μικρόβια και σε κείνες που προέρχονται από παράσιτα, όπως είναι η ψώρα, οι ψείρες, τα τσιμπούρια και άλλες.
Στην πρώτη περίπτωση, οι κότες που θα παρουσιάσουν τα συμπτώματα της αρρώστιας πρέπει να ξέρουμε, ότι δεν γιατρεύονται ή αν καμιά φορά γιατρευθούν θα είναι καχεκτικές, και επικίνδυνες να ξαναφέρουν την αρρώστια στο κοτέτσι. Για αυτό τις μεν άρρωστες κότες πρέπει να τις σφάζουμε και να τις θάφτουμε σ' ένα βάθος τουλάχιστον ένα μέτρο, μαζί με λίγο ασβέστη άσβεστο, το δε κοτέτσι να το απολυμαίνουμε με ασβέστωμα και εν ανάγκη και με φωτιά. Επίσης πρέπει γα πλένουμε καθαρά και να ασβεστώνουμε τις ταΐστρες και τις ποτίστρες και αν μας είναι δυνατόν, ιδίως για τη Χολέρα και για την Διφθερίτιδα να μπολιάζουμε τις άλλες κότες.
Και τώρα ας περιγράψουμε με λίγα λόγια πώς παρουσιάζεται η κάθε αρρώστια.
Χολέρα
Η αρρώστια αυτή, η οποία δεν έχει καμιά σχέση με τη χολέρα των ανθρώπων, παρουσιάζεται έξαφνα και κάνει την κότα, πού την έχει προσβάλλει, να παρουσιάζεται κουρασμένη σαν να νυστάζει και να κάθεται μαζεμένη και ακίνητη με τις φτερούγες πεσμένες, το κεφάλι της χωμένο μέσα στις πλάτες της και τα μάτια μισόκλειστα, χωρίς να τρώει άλλα να θέλει νερό. Από την μισοανοιγμένη μύτη της, τρέχει ένα πηχτό σάλιο και το λειρί της μαραμένο, παίρνει ένα χρώμα μελιτζανί, έχει μεγάλο πυρετό και σε δύο έως πέντε ώρες, με μερικούς σπασμούς ψοφάει.,
Στην οξεία αυτή μορφή της αρρώστιας παρουσιάζεται διάρροια στην αρχή βρωμερή, σταχτερή και κατόπιν ματωμένη και ανακατωμένη με αφρούς και μύξες ασπριδερές.
Καμιά φορά η κότα πού έχει προσβληθεί από χολέρα, μπορεί να ψοφήσει χωρίς κανένα σημάδι αδιαθεσίας, ξαφνικά εκεί που τσιμπολογά την τροφή και κακαρίζει, ή μόλις γεννήσει το αυγό. Άλλοτε πάλι την πιάνει μια ξαφνική αδιαθεσία και πέφτει χάμω σαν να της έχει έλθει ταμπλάς.
Όπως είπαμε πάρα πάνω θεραπεία δεν υπάρχει, αλλά μπορούμε να προλάβουμε την διάδοση της στα άλλα πουλιά ή στο κοτέτσι μας, αν δεν έχει έλθει ακόμη, μπολιάζοντας τις κότες μας. Το μπόλιασμα αυτό είναι δύο ειδών : Το ένα είναι όταν η αρρώστια δεν έχει φθάσει στο κοτέτσι μας. Το άλλο είναι όταν η αρρώστια έπεσε στο κοτέτσι μας και το πρώτο μπόλι, επειδή χρειάζεται 8-10 ημέρες για να ενεργήσει, δεν μπορεί να μας γλυτώσει τις κότες μας από την αρρώστια. Περισσότερες πληροφορίες θα ζητήσετε είτε από τον Νομοκτηνίατρον της περιφερείας σας ή από την Γεωργική υπηρεσία.
Η πανούκλα των ορνίθων
Η πανούκλα των κοτών παρουσιάζεται σαν αδελφή της χολέρας, αλλά δεν έχει την κεραυνοβόλο μορφή της χολέρας. Παρουσιάζεται δε με δύο μορφές : την οξεία και τη μαλακιά.
Στην πρώτη μορφή, η κότα, είναι σαν μελαγχολική, αδυνατισμένη, όλο νυστάζει και πηγαίνει ολομόναχη στην πιο απόμερη μεριά, έχει μεγάλη και εδώ θερμοκρασία, έχει αναπνοή βιαστική και ανασαίνει ανοίγοντας την μύτη της κάθε φορά. Κρατά το κεφάλι μαζεμένο στο κορμί της και τις φτερούγες ριγμένες κάτω. Το λειρί της και τα χαρχάλια της στην αρχή κιτρινίζουν και κατόπιν παίρνουν χρώμα μελιτζανί με σκούρους λεκέδες. Συνήθως δε έχει διάρροια. Τα συμπτώματα αυτά, όσο προχωρεί η αρρώστια, βαραίνουν περισσότερο, έως ότου αρχίζει το ψυχομάχημα, πέφτει η θερμοκρασία της κάτω από τη φυσική και η κότα ψοφάει. Η αρρώστια στη μορφή αυτή κρατάει 2- 3 ήμερες. Στην άλλη μορφή, την μαλακιά, η αρρώστια βαστάει 3-5 και κάποτε έως 8 ήμερες με τα ίδια πάντοτε συμπτώματα. Η κότα δεν τρώει, δεν πίνει και κάθεται ακίνητη σαν να κλωσά, και αν
υποχρεωθεί να περπατήσει τρικλίζει. Μια μύξα κιτρινωπή, γυαλιστερή της φράζει τα ρουθούνια και όσο προχωρεί η αρρώστια παθαίνει παράλυση του ποδιού, του λαιμού ή και γενική. Κατά το ψυχομάχημα και έπειτα από το θάνατο, βγαίνει από το στόμα της μία υγρή ύλη.
Όπως φαίνεται από τα πιο πάνω, η πανούκλα με την χολέρα μπορεί να μπερδευτούν μια χαρά. Εκείνο πού τις κάνει οπωσδήποτε να διαφέρουν είναι: Πρώτον ότι η πανούκλα δεν πειράζει μόνον τις κότες αλλά και τα άλλα πουλιά και τα κουνέλια και δεύτερον από τα συμπτώματα που αφήνει έπειτα από το θάνατο. Για την αρρώστια αυτή δεν υπάρχει ούτε θεραπευτικό, ούτε προληπτικό φάρμακο, προκειμένου για τα χωριά.
Και για τη μία και για την άλλη, πρέπει τα μεν άρρωστα να τα σφάζουμε και να τα θάφτουμε, να απολυμαίνουμε καλά το κοτέτσι, τις ταΐστρες και τις ποτίστρες με ασβεστόνερο μέσα στο όποιο ρίχνουμε Κρεολίνη 5 ο]ο. Πριν όμως γίνει το ασβέστωμα και η απολύμανσης πρέπει να καθαρισθούν όλα με ξύσιμο και σκούπισμα προσεκτικό, το πάτωμα, οι τοίχοι, οι κούρνιες, οι ποτίστρες να πλυθούν με ζεματιστό νερό, με αλισίβα και με διάλυση 2 ο]ο φαινικού οξέος. Τα σκουπίδια τα θάφτουμε μαζί με ασβέστη άσβεστο και τα κοτέτσια τα αφήνουμε να αερισθούν 5-6 ημέρες, χωρίς να βάλουμε μέσα κότες.
ΔιφΘερίτις των πουλερικών
Ύστερα από τη Χολέρα και την Πανούκλα πιο επικίνδυνη αρρώστια είναι η Διφδερίτις την οποίαν ονόμασαν έτσι γιατί παρουσιάζει μέσα στο στόμα τα ίδια συμπτώματα που παρουσιάζει και στον άνθρωπο.
Όταν προσβληθεί μία κότα, από διφθερίτι στην αρχή παρουσιάζεται μελαγχολική με αδυναμία και ανορεξία. Σιγά σιγά η αδυναμία αυτή αυξάνει, η κότα ζητάει να μένει μοναχή της, έχει τα πούπουλα ανασηκωμένα, το κεφάλι και το λαιμό χωμένα στο κορμί και την ράχη καμπουριαστή. Η ανάσα της κάνει ένα σφύριγμα και καταπίνει με μεγάλη δυσκολία. Τα περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα τα βλέπει κανείς και σε άλλες αρρώστιες. Εκείνο πού ιδιαιτέρως μας δείχνει πώς ή αρρώστια είναι διφθερίτις είναι αυτά που παρουσιάζονται στο λαιμό της, τα μάτια της, τα ρουθούνια της. Αν ανοίξουμε το στόμα του άρρωστου πουλιού στην αρχήν το βλέπουμε όλο ερεθισμένο και φλογισμένο, επάνω δε στην γλώσσα παρατηρούμε μικρούς σταχτοκίτρινους λεκέδες σαν εξάνθημα σπειρωτό. Οι λεκέδες αυτοί μεγαλώνουν γρήγορα και ξαπλώνοντας γεμίζουν το στόμα και μάλιστα στο βάθος του. Σε 2-3 ημέρες γίνονται μάζες κιτρινωπές, σαν σάλιο πηγμένο και κολλημένο στα διάφορα μέρη του στόματος και μοιάζουν σαν τις πλάκες της διφθερίτιδος του ανθρώπου. Πολλές φορές αυτές οι πλάκες σχηματίζουνε γύρω τους ένα περιθώριο κόκκινο, ξεκολάνε εύκολα και τότε στη θέση τους φαίνεται μια πληγή κατακόκκινη πρησμένη και χωμένη μέσα στις σάρκες του στόματος.
Όταν φθάσει στο σημείο αυτό το άρρωστο πουλί, δεν μπορεί πια να καταπιεί τίποτε, κρατά μισοανοιχτό το στόμα του, που από τις γωνιές του τρέχει ένα σάλιο σαν μύξα με αφρούς. Μη τρώγοντας η κότα αδυνατίζει ολοένα έως ότου ψοφάει από νηστεία.
Από το στόμα το κακό ξαπλώνει μέσα στο λάρυγγα, αρχίζει η διάρροια και συχνότερα παθαίνουν τα μάτια και τα ρουθούνια, μάλιστα πολλές φορές αρχίζει πρώτα από αυτά.
Τα μάτια τότε κοκκινίζουν, τα ματόφυλλα πρήζονται και μένουν κολλημένα από ένα πηχτό άσπρο υγρό, η κόρη του ματιού θολώνει και το πουλί στραβώνεται τέλεια, ενώ από τα ρουθούνια του τρέχει ένα υγρό σα γάλα.
Στην άλλη μορφή, τη χρόνια, περνούμε είδηση για την αρρώστια, όταν αρχίσει να παθαίνει το στόμα και τα μάτια.
Η πρώτη, η οξεία μορφή, διαρκεί 5-8 ήμερες, η άλλη μπορεί να διαρκέσει και ένα μήνα.
Πουλιά άρρωστα από διφθερίτιδα, όταν είναι μάλιστα δυνατά και καλοθρεμμένα, μπορούν να γιατρευθούν. Τα περνουμε ένα-ένα και με ένα τσιμπιδάκι προσπαθούμε να τους βγάλουμε τις πλάκες πού έχουν μέσα στο στόμα, τις πληγές που μένουν τις αλείφουμε με ένα ξυλαράκι τυλιγμένο με βαμβάκι καθαρά βουτημένο με βάμμα ιωδίου ή διάλυση φαινικού οξέος 2 ο]ο ή με νέφτι.
Επειδή όμως οι πλάκες αυτές ξαναγίνονται με μεγάλη ευκολία, γι' αυτό πρέπει να κάνουμε αυτή τη θεραπεία κάμποσες φορές έως ότου θεραπευτεί το πουλί.
Και για την αρρώστια αυτή πρέπει να κάνουμε ότι και για τις άλλες, δηλαδή, να ξεχωρίσουμε αμέσως τις άρρωστες κότες, να απολυμάνουμε καλά το κοτέτσι βγάζοντας τις γερές κότες για 8 - 10 ημέρες από το κοτέτσι, εάν δε η αρρώστια είναι πολύ προοδευμένη στις άρρωστες κότες, τότε καλό είναι να τις σφάξουμε και να τις θάψουμε βαθειά μαζί με ασβέστη.
Ευλογία των πουλερικών
Η αρρώστια αυτή, είναι εν είδος διφθερίτιδας, αλλά εξωτερική του δέρματος.
Παρουσιάζεται ως ένα εξάνθημα, το οποίο βγαίνει προ πάντων στη βάση της μύτης, στο λειρί, στα χαρχάλια, γύρω στο αυτί και στα ματόφυλλα. Πολύ σπάνια φανερώνεται και σε μέρη που είναι σκεπασμένα από φτερά. Στα μέρη πού παρουσιάζεται αυτή η αρρώστια, βγαίνουν σπυριά μεγάλα σαν ένα κεφάλι καρφίτσας έως ένα σπυρί καλαμποκιού, σταχτοκίτρινο, τα οποία σκεπάζονται, έπειτα από λίγο καιρό, με μια κρούστα σκούρα και έχουν μέσα τους μία κίτρινη ύλη. Πολλές φορές, όταν βγαίνουν το ένα σιμά στο άλλο, φαίνονται σαν μία μεγάλη κρεατοελιά.
Εάν η αρρώστια πιάσει στα ματόφρυδα, τότε αυτά πρήζονται, φλογίζονται από μέσα και τσιμπλιάζουν.
Όταν η Ευλογία των πουλιών είναι πολύ ξαπλωμένη, το αρρωστημένο πουλί αδυνατίζει, το πιάνει πυρετός, γίνεται αναιμικό και ψοφάει από μαράζωμα .
Εάν αντέξει στην αρρώστια τα εξανθήματα της Ευλογίας ξηραίνονται και πέφτουν, το δε πουλί που έπαθε την ευλογία δεν ξανά κολλάει.
Η αρρώστια αυτή δεν είναι πολύ επικίνδυνη και γιατρεύεται εύκολα αλείφοντας τα σπυριά με βάμμα ιωδίου, νέφτι και βενζίνη, μάλιστα καλό θα ήταν να μεταχειριζόμαστε πότε το ένα και πότε το άλλο. Είναι απόλυτος ανάγκη να γίνει απολύμανσης του κοτετσιού, ασβέστωμα και χώρισμα των άρρωστων πουλιών.
Ψώρες των πουλερικών
Οι ψώρες γίνονται από κάτι μικρά έντομα, τα όποια ευρίσκονται στο χώμα και μέσα στα κοτέτσια, παρουσιάζονται με πληγές στην επιδερμίδα των ποδιών (ψώρα των ποδιών), στο σώμα ολόκληρο και τότε πέφτουνε τα φτερά.
Η θεραπεία της Ψώρας είναι εύκολη. Με ένα μπάνιο με χλιαρό νερό, βγάζουμε πρώτα τις κρούστες και πλένουμε καλά το χωρίς φτερά σώμα. Αφού στεγνώσουν, βάζουμε μία αλοιφή που λέγεται «Έ λ μ ε ρ ί χ, έτσι θα την ζητήσετε στα Φαρμακεία, και έπειτα αλείφουμε τα πόδια με γλυκερίνη ή βαζελίνη. Έπειτα από δύο μέρες τα σαπουνίζουμε και η ψώρα γιατρεύεται. Εις την ψώρα του κορμιού κάνουμε μετά από την σαπουνάδα και το άλειμμα με την γλυκερίνη ένα πασπάλισμα με μία εντομοκτόνο σκόνη. Τη θεραπεία αυτή επαναλαμβάνουμε δύο τρεις φορές φροντίζοντας να κάψουμε τις κρούστες που βγάζουμε από τα ποδάρια ή από το σώμα. Και για την αρρώστια αυτή όπως και για τις άλλες πρέπει να απομακρύνουμε αμέσως τις άρρωστες κότες και να απολυμάνουμε καλά το κοτέτσι και τις κούρνιες.
Κασίδα
Η κασίδα αρχίζει συνήθως από το λειρί και από τα χαρχάλια με κάτι άσπρες κοκκίδες, οι οποίες σιγά-σιγά μεγαλώνουν και σμίγουν ώστε να σκεπάσουν όλο το λειρί με ένα στρώμα άσπρης σταχτερής μάζας. Η μάζα αύτη λίγο-λίγο γίνεται πιο χονδρή και τέλος σχηματίζει μία κρουστά. Αργά και προχωρώντας ολοένα η αρρώστια, πάει και πάρα πέρα στο πετσί της κεφαλής, στο λαιμό και τέλος σε όλο το σώμα, αν εν το μεταξύ το αρρωστημένο πουλί δεν ψοφήσει. Το πετσί κατσιδιάζοντας χοντραίνει και γιομίζει από κρούστες σαν λέπια, οι οποίες πρώτα τριγυρίζουν την βάση των φτερών και έτσι τα κάνουν σε λίγο να πέφτουν.
Όταν αυτή η αρρώστια περάσει, από το λειρί εις το πετσί της κεφαλής, τότε αρχίζει το αδυνάτισμα του άρρωστου πουλιού το οποίον βγάζει μία ιδιαίτερη μυρωδιά μούχλας και τέλος ψοφάει από εξάντληση.
Η κασίδα στην αρχή ξαπλώνει αργά και συνήθως περνούν αρκετές εβδομάδες έως ότου σκεπάσει όλο το λειρί. Όταν όμως φθάσει στο πετσί του κεφαλιού και στο λαιμό, το ξάπλωμά της γίνεται με μεγάλη γρηγοράδα.
Η κασίδα γιατρεύεται όσο ακόμη μένει περιορισμένη στο κεφάλι, όταν όμως περάσει στο λαιμό και μάλιστα στο σώμα, συμφέρει καλλίτερα να σφάξουμε το πουλί, το οποίο τρώγεται.
Μόλις φανεί η αρρώστια, πρέπει αμέσως να ξεχωρίσουμε τα κασιδιασμένα πουλερικά και να τα απολυμάνουμε αμέσως και καλά το κοτέτσι, και εάν είναι σε υγρό μέρος να το μεταφέρουμε σε άλλο μέρος στεγνό, γιατί ή υγρασία βοηθάει στην ανάπτυξη της αρρώστιας.
Όσο για τη θεραπεία των αρρώστων πουλερικών, μεταχειριζόμαστε «αλοιφή του Καλομελάν» (1-8) ή διάλυση κανονική Σουμπλιμέ, επίσης βενζίνη, φαινικό οξύ ανάμικτο με πράσινο σαπούνι (1-20) μία φορά την ημέρα, έως ότου εξαφανιστεί η αρρώστια.
Οι ψύλλοι, οι ψείρες και τα τσιμπούρια των πουλερικών
Και τα τρία δείχνουν ότι τα κοτέτσια μας είναι ακάθαρτα. Ο καλλίτερος τρόπος για να κυνηγήσουμε τα έντομα αυτά, είναι το συχνό άσπρισμα και η απολύμανση του κοτετσιού. Δεύτερον το πασπάλισμα των πουλιών με μία εντομοκτόνο σκόνη και επί πλέον πρέπει να έχουμε στην διάθεση των πουλερικών μας ένα μέρος προφυλαγμένο από τις βροχές για αμμόλουτρο. Το αμμόλουτρο αυτό πρέπει να αποτελείται από 10 μέρη άμμο, 10 μέρη στάχτη, 1/2 μέρος θειάφι και 1/2 ασβέστη. Για να μη μπορούν τα παράσιτα αυτά να κολλάνε στις κότες μέσα ατό κοτέτσι τη νύχτα πού κουρνιάζουν, πρέπει να απομονώσουμε τις κουρνιάστρες βάζοντας τα ποδάρια των στηριγμάτων των μέσα σ' ένα κουτί πού περιέχει νερό με φαινικό οξύ ή κρεολίνη 3 ο]ο.
