ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

Κεφάλαιο 1^ο : Ποικιλίες και υποκείμενα της αμυγδαλιάς

Ποικιλίες

     Σήμερα όλες οι χώρες που ασχολούνται με την αμυγδαλοκαλλιέργεια έβαλαν σαν πρώτο στόχο τους να βρουν τις ποικιλίες που ταιριάζουν καλύτερα στις διάφορες εδαφοκλιματικές συνθήκες της κάθε περιοχής τους. Όλες οι ποικιλίες έχουν βέβαια πλεονεκτήματα, αλλά έχουν και μειονεκτήματα. Πρέπει να γνωρίζουμε πολύ καλά, αν είναι δυνατόν, όλες τις ιδιότητες μιας ποικιλίας, ώστε να μπορούμε, με την κατάλληλη τοποθέτησή της στο ενδεδειγμένο περιβάλλον και με τις πρέπουσες μεταχειρίσεις, να αξιοποιήσουμε κατά το δυνατόν τα προσόντα της και να αποφύγουμε την εκδήλωση των αδυναμιών της. Καλό είναι να υπάρχουν σε χρήση όσο το δυνατό λιγότερες ποικιλίες, για να αποφεύγεται η σύγχυση και να διευκολύνεται η τυποποίηση. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί, ότι είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, μια ποικιλία να μπορέσει να προσαρμοστεί σε μεγάλη ποικιλία εδαφοκλιματικών συνθηκών με τον ίδιο βαθμό επιτυχίας. ³

     Οι ποικιλίες κατατάσσονται με διάφορα κριτήρια όπως τη σκληρότητα  του κελύφους ( σκληρό, ημίσκληρο και αφράτο), την περιεκτικότητα του καρπού σε ψίχα, την εποχή άνθησης ( πρωιμανθείς, οψιμανθείς) κ.ά.  ¹ Παρακάτω, γίνεται λόγος για 3 ποικιλίες, τις Texas, Ferragnes και Ferraduel.

1. Texas: Είναι η κύρια καλλιεργούμενη ποικιλία στη χώρα μας, είναι αμερικάνικης προέλευσης, ημίσκληρη και οψιμανθής, κατάλληλη για τη Βόρεια Ελλάδα. ¹  Η καλλιέργειά της είναι πιο επισφαλής σε ορεινές περιοχές, όπου οι θερμοκρασίες συχνά την άνοιξη πέφτουν σε χαμηλά επίπεδα.²   Παράγει καρπό μετρίου μεγέθους με αναλογία ψίχας 46.2%. Καλοί επικονιαστές της θεωρούνται η Ρέτσου και η Truoito. Ο καρπός της συγκομίζεται μέσα Σεπτεμβρίου. ¹ Πολλές φορές οι βροχές ζημιώνουν το χρωματισμό του καρπού και η αποξήρανση  δυσχεραίνεται.  Στις αποφλοιωτικές μηχανές αποφλοιώνεται καλά, εκτός αν αφεθεί να ξεραθεί και να κολλήσει το περικάρπιο πάνω στον καρπό.  ³ Παρουσιάζει υψηλό ποσοστό διπλών σπερμάτων (21.5%) και αυτό είναι μειονέκτημα της ποικιλίας αυτής. ¹

                  Έδαφος:  Το βασικό σφάλμα που έγινε σ' αυτήν την ποικιλία είναι ότι δεν                                  περιορίστηκε η καλλιέργειά της μόνο στα γόνιμα και ποτιστικά εδάφη, όπου μπορεί να ευδοκιμήσει, αλλά φυτεύτηκε και σε εδάφη μέτριας γονιμότητας ακόμα και σε πτωχά, χωρίς πότισμα. Η ποικιλία πρέπει να περιοριστεί στα γόνιμα ποτιστικά εδάφη και μάλιστα στις περιπτώσεις αυτές να εμβολιάζεται πάνω σε υποκείμενο ροδακινιάς όπου το δέντρο γίνεται πιο μέτριο στην ανάπτυξη, δεν παίρνει πολύ ύψος και καρποφορεί πιο κανονικά και σταθερά.

  Διαμόρφωση: Το δέντρο της ποικιλίας αυτής είναι αρκετά ορθόκλαδο και έχει μια ισχυρή τάση να μεγαλώνει πολύ σε ύψος. Αλλά τα δέντρα  που αποκτούν πολύ ύψος γρήγορα, φαίνεται, εξαντλούνται και δε μπορούν να συγκρατήσουν στα κάτω τμήματά τους τον καρπό. Χρειάζονται λοιπόν κατά τη διαμόρφωση του σχήματος στη μικρή ηλικία άνοιγμα των βραχιόνων μέχρι να πάρουν μια κατεύθυνση ελαφρώς πλάγια. Επίσης δεν πρέπει να αφεθούν να πάρουν πολύ ύψος. Αφού πάρουν το κανονικό τους ύψος πρέπει να αρχίσει το κόψιμο των κορυφών σε ένα πλάγιο βλαστό. Τα πρώτα χρόνια πρέπει να εφαρμόζεται ένα μέτριου βαθμού κλάδεμα., το οποίο γίνεται πιο ισχυρό όσο το δέντρο ενηλικιώνεται. Ακλάδευτα δέντρα γερνάνε γρήγορα. Αυστηρά κλαδέματα δημιουργούν λαίμαργους.

   Άρδευση-Λίπανση: Άλλο σοβαρό σημείο που πρέπει να προσεχτεί στην ποικιλία αυτή είναι η εφαρμογή του πρώτου ποτίσματος. Αν εξαιρέσουμε τα πολύ γόνιμα εδάφη που συγκρατούν υγρασία και τις πολύ βροχερές χρονιές κατά την περίοδο του Απριλίου-Μαΐου, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις το πότισμα πρέπει να αρχίζει, ανάλογα με την περιοχή, από τα τέλη Απριλίου ως τις αρχές Μαΐου. Αυτό ίσως συμβάλει σημαντικά στον περιορισμό της καρπόπτωσης που αποτελεί το πιο σοβαρό μειονέκτημα της ποικιλίας αυτής. ³ Τα αίτια των καρποπτώσεων είναι πολλά: Ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων, έλλειψη εδαφικής υγρασίας και μεγάλες και απότομες μεταβολές θερμοκρασιών. ²  Απαιτεί πλούσιες λιπάνσεις και είναι πολύ ανθεκτική στις αρρώστιες με εξαίρεση τη σκωρίαση στην οποία είναι μετρίως ανθεκτική αυτή όμως αποτελεί τοπικό πρόβλημα. ³

 

2. Ferragnes: Είναι ποικιλία Γαλλικής προέλευσης. Η ποικιλία Ferragnes καλλιεργείται σήμερα σ' όλες τις χώρες τις Μεσογείου σαν κύρια ποικιλία. Βασικά της προσόντα η όψιμη άνθησή της, η υψηλή της παραγωγικότητα, η πολύ καλή ποιότητα της ψίχας, η αντοχή της σε ασθένειες όπως το πολύστιγμα,  η οποία πλήττει τα δέντρα του Ν. Μαγνησίας. ² Είναι δέντρο ζωηρό, μπαίνει γρήγορα στην καρποφορία και είναι παραγωγικό. Παράγει καρπούς μέσου μεγέθους, σκληροκέλυφους και επειδή ανθίζει αργά είναι κατάλληλη για τη Β. Ελλάδα. Ανθίζει 7 περίπου ημέρες μετά την Texas. Καλοί επικονιαστές είναι οι ποικιλίες  Ferraduel, Ai, Φύλλις και Ρέτσου. Συγκομίζεται περίπου 19 ημέρες πριν από την Texas και έχει αναλογία ψίχας 34,2%. ¹ Δημιουργεί πολλά καρποφόρα όργανα, ακόμα και σε χοντρούς βλαστούς. Επειδή καρποφορεί πάνω σε ημιμόνιμα καρποφόρα όργανα (ροζέτες) έχει την τάση να παρενιαυτοφορεί. Παρατηρήθηκε ότι παρουσιάζει μια καρπόπτωση από τα μέσα Απριλίου ως τις αρχές Μαΐου. Η αποφλοίωση στο μηχανικό αποφλοιωτήρα είναι τέλεια.. ³  

     Έδαφος:  Έχει την τάση να εμφανίζει αυλακώσεις στη μια πλευρά γι' αυτό πρέπει να καλλιεργείται σε κάπως γόνιμα ή ποτιστικά εδάφη. Έτσι αποκτά πολύ καλή ποιότητα ψίχας. Πρέπει να συνεχίσει να φυτεύεται ιδίως όπου υπάρχουν κίνδυνοι από όψιμους παγετούς και ακόμα όπου υπάρχει σοβαρό πρόβλημα από την πολύστιγμα. ³   Προσαρμόστηκε πολύ καλά σε περιοχές με μεγάλα υψόμετρα..  ² 

     Ανθεκτικότητα: Το δέντρο παρουσιάζει μια σχετικά μικρή ευπάθεια στη μονίλια, αλλά έχει πολύ μεγάλη αντοχή στην πολύστιγμα. ³ Αντοχή παρουσιάζει επίσης στο έντομο «ευρύτομο». Δέντρα αυτής της ποικιλίας σε ορεινή περιοχή της Κοζάνης, όπου το έντομο προκαλεί μεγάλες καταστροφές, ελάχιστη μόνο προσβολή παρουσιάζουν επί 15 χρόνια χωρίς ψεκασμό. Στις έντονες μεταβολές των θερμοκρασιών ανθίσταται ικανοποιητικά με μικρές μόνο απώλειες καρπών.

     Κλάδεμα:Ως καρποφορούσα επί ημιμονίμων καρποφόρων οργάνων, χρειάζεται κλάδεμα τμηματικής ανανέωσης . ² 

 

3. Ferraduel: Οψιμανθής ποικιλία, πολύ παραγωγική.

Είναι ποικιλία μικρότερης δυναμικής, με τάση πολλές φορές παρενιαυτοφορίας και με ποσοστό ψίχας μικρότερο κατά 7% περίπου από τη Ferragnes. Εκείνο που διαπιστώθηκε σε ένα πειραματικό αντοχής υποκειμένων στην ξηρασία, ήταν η μεγάλη αντοχή της στην ξηρασία, αντοχή πολύ μεγαλύτερη αυτής που παρουσίασε η  Ferragnes, ακόμη και στα πιο ανθεκτικά υποκείμενα. ²

 

Υποκείμενα

     Στην επιτυχία μιας καλλιέργειας αμυγδαλιάς μετά την ποικιλία, ακολουθεί το υποκείμενο. Η παραγωγικότητα των δέντρων εξαρτάται βέβαια από την ποικιλία, επηρεάζεται όμως σημαντικά και από το υποκείμενο.

     Πολλά προβλήματα εχθρών και ασθενειών του εδάφους που μπορούν να επηρεάζουν σοβαρά την πορεία μιας καλλιέργειας, αντιμετωπίζονται επιτυχώς με τη χρήση κατάλληλων υποκειμένων. Οι νηματώδεις και ο καπνώδης αποτέλεσαν σοβαρά προβλήματα σε πολλές περιπτώσεις. Οι ασθένειες του λαιμού, ο βακτηριακός καρκίνος, οι σηψιρριζίες, συχνά αντιμετωπίζονται με τη χρήση κατάλληλου υποκειμένου. Εδάφη με μικρή ικανότητα συγκράτησης υγρασίας, μπορούν να αξιοποιηθούν ικανοποιητικά με τη χρήση κατάλληλου υποκειμένου.

     Τα κύρια υποκείμενα που χρησιμοποιούνται είναι δύο, το σπορόφυτο αμυγδαλιάς και το αμυγδαλοροδάκινο GF677 ²:

• Γενικά τα σπορόφυτα αμυγδαλιάς δίνουν δέντρα ζωηρά που αντέχουν στην ξηρασία του εδάφους περισσότερο από τα άλλα υποκείμενα, καθώς και στα ασβεστούχα εδάφη. Ζουν επίσης πολλά χρόνια. Όλα τα σπορόφυτα αμυγδαλιάς παρουσιάζουν μια μεγαλύτερη ευπάθεια στις αρρώστιες του λαιμού, που οφείλονται στο μύκητα Phytophthora καθώς και στα βαριά εδάφη. Τα σπορόφυτα της αμυγδαλιάς είναι ενδεδειγμένα κυρίως για ξηρικές καλλιέργειες ή και για αρδευόμενες σε πολύ φτωχά χαλικώδη ή αμμώδη εδάφη, όπου εκτός του ότι αντέχουν στις συνθήκες έλλειψης υγρασίας. Όλες οι ποικιλίες αμυγδαλιάς παρουσιάζουν καλή συγγένεια με τα σπορόφυτα και τα δέντρα μπορούν να ζήσουν γύρω στα 70 χρόνια. ³ Τα πικραμύγδαλα, που θεωρούνται πλεονεκτούντα, είναι γνωστό ότι παρουσιάζουν αντοχή σε διάφορα έντομα όπως ο καπνώδης καθώς και σε τρωκτικά. Από διάφορες επιλογές που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες χώρες, η Ελληνική «Δραπανωτά» θεωρείται από τα καλύτερα υποκείμενα, ιδίως στον τομέα αντοχής στην ξηρασία. Το Ιταλικό υποκείμενο Μ51 και το Ελληνικό «Δρεπανωτό» κατέλαβαν τις πρώτες θέσεις. ²
• Το υποκείμενο αμυγδαλοροδακινιάς GF677 είναι πολύ ζωηρό, αντέχει πολύ σε ασβεστούχα εδάφη, μέχρι 12% ενεργού ασβεστίου και μέχρι 25% ανθρακικού ασβεστίου. Η αντοχή του βέβαια είναι μικρότερη από αυτή των σποροφύτων αμυγδαλιάς. Σε υγρά εδάφη αντέχει περισσότερο από τη ροδακινιά. Είναι ευαίσθητο στους νηματώδεις αλλά ανθεκτικό στο βακτηριακό καρκίνο και την αργυροφυλία. Τα δέντρα που αναπτύσσονται πάνω σε αυτό το υποκείμενο μπαίνουν γρήγορα στην καρποφορία. Πολλαπλασιάζεται αγενώς με μοσχεύματα που απαιτούν υδρονέφωση. Προσφέρεται για επαναφύτευση χωραφιών στα οποία προϋπήρχε καλλιέργεια ροδακινιάς. ³ Τα αμυγδαλοροδάκινα έδειξαν υπεροχή έναντι των σποροφύτων και ιδίως στην αντοχή τους στην ξηρασία λόγω του εκτεταμένου ριζικού συστήματος που αναπτύσσουν. Από μια πρόσφατη έρευνα όπου δοκιμάστηκαν 6 υποκείμενα αμυγδαλοροδάκινων και 2 σποροφύτων αμυγδαλιάς για την αντοχή τους στην ξηρασία, το πλέον ανθεκτικό αποδείχθηκε το Ισπανικό GN22. Το υποκείμενο αυτό παρουσιάζει υψηλή δυναμικότητα, καθιστώντας τα δέντρα ιδιαίτερα παραγωγικά και επιπλέον είναι ανθεκτικό στους νηματώδεις. Είναι το υποκείμενο προς το οποίο πρέπει και η χώρα μας να στρέψει την προσοχή της παρόλο που δεν υπάρχει διαθέσιμο αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. ²
• Τελευταία σε άλλες χώρες άρχισαν να χρησιμοποιούνται και άλλα υβρίδια όπως της κορομηλιάς με τη ροδακινιά, της κορομηλιάς με την αμυγδαλιά. Λίγα δέντρα  Ferragnes που εμβολιάσθηκαν στο τελευταίο και φυτεύτηκαν σε έδαφος βαρύ της Μακεδονίας, έδειξαν πολύ καλή προσαρμογή στο έδαφος, καθώς και πολύ καλή συγγένεια με την ποικιλία Ferragnes. Τέλος, τα δέντρα ήταν μέτριας ζωηρότητας. ²

 

Κεφάλαιο 2^ο : Εδαφοκλιματικές απαιτήσεις της αμυγδαλιάς

Kλίμα

     Η αμυγδαλιά αναπτύσσεται και καλλιεργείται σε θερμά κλίματα κυρίως λόγω του ότι ανθίζει νωρίς την άνοιξη. Πρέπει οπωσδήποτε να  αποφεύγονται παγετόπληκτες περιοχές, ακόμα και όταν φυτεύονται οψιμανθείς ποικιλίες. ¹    Το θέμα των παγετών, που η αντιμετώπισή τους γίνεται με τη χρήση κατάλληλων ποικιλιών, πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα. Στις βόρειες περιοχές της χώρας, όπου οι όψιμοι παγετοί αποτελούν κανόνα, οι ποικιλίες όψιμης άνθησης είναι εκείνες που δίνουν λύση στο πρόβλημα. Αν συγχρόνως με την οψιμότητα, η ποικιλία παρουσιάζει και αντοχή του άνθους στις χαμηλές θερμοκρασίες, τότε αυξάνεται ο βαθμός επιτυχίας. Στις περιοχές όπου οι θερμοκρασίες σπάνια πέφτουν κάτω από το μηδέν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν πρώιμες και μεσοπρώιμες ποικιλίες. Κοιλάδες κλειστές όπου κατεβαίνουν ψυχρά ρεύματα και δημιουργούνται ομίχλες και δροσιές με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σοβαροί κίνδυνοι για ζημιές από παγετούς και μυκητολογικές ασθένειες, πρέπει να αποφεύγονται. ³

      Ο παγετός προκαλεί ζημιές στα άνθη και τα καρπίδια. Για την προστασία των αμυγδαλεώνων, κατά την άνθηση ψεκάζεται νερό κάτω από τα δέντρα οπότε αποφεύγονται οι δυσμενείς επιδράσεις του παγετού. Παρόλα αυτά όμως, η παραπάνω μέθοδος μπορεί να ευθύνεται για την ανάπτυξη ασθενειών εξαιτίας της διατήρησης της υγρασίας στα άνθη στα κατώτερα σημεία του δέντρου. ⁷ Η καύση ελαστικών ή άχυρου προστατεύει την καλλιέργεια σε περιπτώσεις παγετού με ελάχιστο άνεμο (παγετοί ακτινοβολίας) αλλά η ΕΕ περιορίζει τη χρήση τους λόγω μόλυνσης του περιβάλλοντος.

Έδαφος

     Η αμυγδαλιά μπορεί να αναπτυχθεί σε ποικιλία εδαφών, αντέχει στην ξηρασία και το ασβέστιο αλλά οι μεγαλύτερες αποδόσεις λαμβάνονται στα γόνιμα, ελαφρά, καλά στραγγιζόμενα και αρδευόμενα εδάφη. Με την κατάλληλη λίπανση και άρδευση μπορεί να αξιοποιήσει εδάφη που δε μπορούν να αξιοποιηθούν από άλλα οπωροφόρα.  ¹ 

      Πριν την εγκατάσταση του αμυγδαλεώνα πρέπει να εξετασθούν κάποια στοιχεία που σχετίζονται με την καταλληλότητα του εδάφους. Αν π.χ. έγινε πρόσφατα εκχέρσωση όπου υπήρχαν βελανιδιές ή πουρνάρια, θα πρέπει να καλλιεργηθούν σιτηρά για να εξυγιανθεί το έδαφος και να μην υπάρχει ο κίνδυνος να αναπτυχθούν σηψιρριζίες. Το ίδιο ισχύει και αν καλλιεργήθηκε επί πολλά χρόνια με βαμβάκι ή τομάτα, που ευνοούν την ανάπτυξη του βερτισιλλίου. Προσοχή χρειάζεται ιδίως στα ποτιστικά εδάφη, για τυχόν ύπαρξη νηματωδών και ποιοι είναι αυτοί.

      Σε περίπτωση εκρίζωσης παλιού αμυγδαλεώνα ή ροδακινεώνα, πρέπει οπωσδήποτε να γίνει αλλαγή υποκειμένου. Η νέα φυτεία αμυγδαλιάς πρέπει να είναι σε αμυγδαλοροδάκινο. Άλλο στοιχείο που πρέπει να εξεταστεί, κυρίως στις πεδινές εκτάσεις, είναι τα χλωριούχα άλατα. Ιδιαίτερα ευαίσθητη ποικιλία στα άλατα είναι η Texas και η παλιά Γαλλική Fournat de Brezenaud. Ανθεκτική είναι η Truoito. Ακόμα, η έκθεση την οποία έχει το έδαφος πρέπει να λαμβάνεται πολλές φορές υπόψη. Περιοχές ανεμόπληκτες με έκθεση προς την πλευρά που φυσούν οι άνεμοι κατά την άνοιξη, μπορεί να έχουν αποτυχία στη γονιμοποίηση των ανθέων γιατί παρεμποδίζεται η κυκλοφορία της μέλισσας. ³

 

Κεφάλαιο 3^ο : Νέες φυτεύσεις

     Κατά τη φύτευση αφαιρούνται οι σπασμένες, τραυματισμένες ή πολύ μεγάλες ρίζες. Απαιτείται προστασία του κορμού των δέντρων από ηλιόκαυμα, ειδικά εάν φυτευτούν αργά, με χρωματισμό αυτών. Όπου υπάρχει πρόβλημα με μόνιμους ανέμους, τότε  τα δέντρα φυτεύονται με κλίση στον άνεμο. ⁷

Άρδευση του νέου οπωρώνα

     Αν κατά τη φύτευση το έδαφος έχει καλή υγρασία δεν χρειάζεται άρδευση μέχρις ότου αρχίσει ανάπτυξη των οφθαλμών. Αν πάλι το έδαφος είναι ξηρό κατά τη φύτευση, χρειάζεται νερό για τη σταθεροποίηση του χώματος γύρω από τις ρίζες οπότε και δε χρειάζεται να πατηθεί το χώμα από πάνω. Η επόμενη άρδευση εφαρμόζεται αφού τα δέντρα έχουν μεγαλώσει κατά 10 με 15 cm. Το πρώτο έτος της ανάπτυξής της, η αμυγδαλιά χρειάζεται συχνά, ελαφρά ποτίσματα ειδικά στα αμμώδη εδάφη. Ξηρά δέντρα μπορεί να μη συνεχίσουν την ανάπτυξή τους ακόμα και αν μετά ποτιστούν. Μέχρι το δέντρο να μπει κανονικά στην πλήρη καρποφορία, η άφθονη εδαφική υγρασία είναι η σημαντικότερη προϋπόθεση για την καλή ανάπτυξή του. Εάν δεν υπάρξουν βροχές, τότε ο οπωρώνας θα χρειαστεί άρδευση πριν την έναρξη της βλαστικής περιόδου. Απαιτείται έλεγχος των ζιζανίων που ανταγωνίζονται το δέντρο για νερό και θρεπτικά στοιχεία. ⁷

Λίπανση του νέου οπωρώνα

     Η εφαρμογή του λιπάσματος στο έδαφος κατά τη φύτευση πρέπει να αποφεύγεται.  Συνίσταται εφαρμογή 30 έως 60g Ν όταν το μήκος των βλασταριών έχει φτάσει το 1,5 με 2cm, σε μία ή δύο δόσεις  με το χέρι γύρω από το δέντρο σε απόσταση από τον κορμό περίπου 6cm. ¹⁵

Φυτοπροστασία του νέου οπωρώνα

     Εκτός από το ηλιόκαυμα, ο κορμός πρέπει να προστατευτεί και από τα ξυλοφάγα έντομα με κάλυψή του με προστατευτική πλαστική μεμβράνη ή χρήση μπογιάς πλαστικού εσωτερικού χώρου latex. Ακόμα απαιτείται εφαρμογή κατάλληλων προφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων το φθινόπωρο μετά την πρώτη χρονιά της ανάπτυξης του δέντρου (που δεν βλάπτουν τα νεαρά δέντρα) πριν από βροχή που θα μετακινήσει το φάρμακο στο έδαφος. ⁷

Noninfectious Bud Failure

Πρόκειται για γενετικό πρόβλημα το κύριο σύμπτωμα του οποίου είναι η αδυναμία των πλάγιων οφθαλμών να εκπτυχθούν την άνοιξη. Συνήθως το φαινόμενο δεν παρατηρείται σε όλους τους οφθαλμούς ενός κλάδου. Αυτοί που δεν εκπτύσσονται, πέφτουν 6-8 εβδομάδες μετά. Οι ανθοφόροι οφθαλμοί δεν επηρεάζονται όσο οι βλαστοφόροι, όμως η άνθηση καθυστερεί μέχρι και 2 εβδομάδες. Σε ένα μέτρια προσβεβλημένο δέντρο ο αριθμός των ανθέων είναι μικρότερος όμως η καρπόδεση είναι ίση με αυτή ενός υγιούς. Σε ένα σοβαρά προσβεβλημένο δέντρο τα άνθη είναι ελάχιστα και η καρπόδεση μικρή. Τα συμπτώματα αναγνωρίζονται εύκολα στα νεαρά δέντρα. Η ανάπτυξη των οφθαλμών είναι καθυστερημένη και οι βλαστοί χαρακτηρίζονται από ανώμαλη και σκληρή επιφάνεια. Τα προσβεβλημένα δέντρα πρέπει να αφαιρούνται από τον οπωρώνα μέχρι το στάδιο του 5^ου φύλλου. ¹³

 

Κεφάλαιο 4^ο : Καλλιεργητικές περιποιήσεις της αμυγδαλιάς (κλάδεμα - λίπανση - άρδευση)

Άρδευση

     Η αρχή των ποτισμάτων στη χώρα μας πρέπει να γίνεται, ανάλογα με την περιοχή, από τα τέλη Απριλίου ως τα μέσα του Μαΐου. Πιο νωρίς φυσικά στις νότιες θερμές περιοχές και στα αβαθή, φτωχά και αμμώδη εδάφη, πιο αργά στις βόρειες περιοχές και στα βαθειά, γόνιμα, αμμοπηλώδη εδάφη, αν και εφόσον δεν υπάρχουν αρκετές βροχοπτώσεις.

     Το δεύτερο πότισμα, εφ' όσον δεν υπάρχουν επαρκείς βροχοπτώσεις, πρέπει να γίνει σ' ένα διάστημα 15-20 ημερών από το πρώτο. Αυτό το δεύτερο πότισμα θα βοηθήσει πολύ στην ανάπτυξη της ψίχας. Η αμυγδαλιά έχει περισσότερο ανάγκη τα ποτίσματα των μηνών Αυγούστου- Σεπτεμβρίου. Οι μήνες αυτοί είναι εκείνοι που οι καρποί μπαίνουν στο τελευταίο τους στάδιο, το στάδιο της ωρίμανσης. Και φαίνεται ότι η έλλειψη νερού σε αυτήν την περίοδο επηρεάζει σοβαρά την εμφάνιση της ψίχας.³

      Στάγδην άρδευση  Με το σύστημα αυτό το νερό δίνεται στα φυτά σε μικρές δόσεις σε μορφή σταγόνων και μεγάλη συχνότητα. Το νερό καλύπτει στην αρχή ένα ελάχιστο μέρος της επιφάνειας του εδάφους και αφού εισχωρήσει στο χώμα κινείται και σε βάθος και σε πλάτος μέσα στο ριζόστρωμα, ενώ η περισσότερη επιφάνεια παραμένει στεγνή. Το πότισμα με σταγόνες προσφέρει τη δυνατότητα να διατηρείται το ριζόστρωμα των φυτών σε άριστες συνθήκες αερισμού και υγρασίας. Το νερό που χρησιμοποιείται στο πότισμα με σταγόνες είναι λιγότερο και κατά πότισμα και κατά αρδευτική περίοδο, σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο ποτίσματος,  γιατί η σπατάλη περιορίζεται στο ελάχιστο και σχεδόν δεν υπάρχει εξάτμιση νερού από την επιφάνεια του εδάφους. Με το σύστημα αυτό, εκτός από τη μεγάλη εξοικονόμηση νερού, υπάρχουν και άλλα πολλά σοβαρά πλεονεκτήματα, όπως η δυνατότητα για εκμετάλλευση μικρών ποσοτήτων (παροχών) νερού, αύξηση της απόδοσης και της ποιότητας των καρπού, περιορισμός των ζιζανίων, μείωση των εργατικών, δυνατότητα  χρησιμοποίησης υφάλμυρων νερών χωρίς κινδύνους για πρόκληση ζημιών, εκμετάλλευση ανώμαλων εδαφών χωρίς ισοπέδωση και τέλος αποφυγή μετάδοσης διάφορων ασθενειών που μεταφέρονται με το νερό από δέντρο σε δέντρο. ³ Το κυριότερο μειονέκτημα είναι το υψηλό κόστος εγκατάστασης και η ανάγκη ύπαρξης νερού σε πίεση.

 

Κλάδεμα

     Κάποτε, επικρατούσε η αντίληψη ότι το κλάδεμα στην αμυγδαλιά αποτελεί ενέργεια καταστρεπτική για το δέντρο γιατί προκαλεί κομμίωση. Όμως, αντικρίζοντας κανείς την εικόνα ενός ακλάδευτου δέντρου αντιλαμβάνεται πολύ εύκολα τους λόγους που επιβάλλουν το κλάδεμα στην αμυγδαλιά: Πυκνή βλάστηση με βλαστούς μπερδεμένους, μεγάλα άδεια τμήματα πάνω στους βραχίονες, ξερά κλαδιά, βλάστηση και καρποφορία συνεχώς μετατοπισμένη στις άκρες και στις κορυφές.

Τα δέντρα για να αρχίσουν να καρποφορούν, πράγμα που αποτελεί και το σκοπό της φύτευσής τους, πρέπει να έρθουν σε μια κατάσταση ισορροπίας. Ακόμα όσο περισσότερο ζωηρό είναι ένα δέντρο, τόσο κατά κανόνα αργεί να καρποφορήσει. Η υπερβολική βλάστηση και καρποφορία  βρίσκονται πάντα σε ανταγωνισμό. Η μεγάλη βλάστηση εμποδίζει την καρποφορία και η μεγάλη καρποφορία τη βλάστηση. Έτσι λοιπόν, το κλάδεμα είναι ένα από τα μέσα με τα οποία προσπαθούμε να φέρουμε τα δύο αυτά σε μία ισορροπία, σ' ένα συμβιβασμό.  ³

Ο περιορισμός του κλαδέματος στο ελάχιστο στη διάρκεια του 2^ου και 3^ου έτους, μειώνει στο ελάχιστο τους λαίμαργους που παράγονται την 3^η και 4^η χρονιά. Για να αποφύγουμε λοιπόν το κλάδεμα των λαίμαργων το 4^ο έτος, κρατάμε το κλάδεμα στο ελάχιστο. Το κλάδεμα δεν αυξάνει την παραγωγή σε νέους ή ώριμους οπωρώνες. Για την ακρίβεια, όταν τα νέα δέντρα κλαδεύονται πολύ η παραγωγή μειώνεται. Επομένως το κλάδεμα σχετίζεται περισσότερο με άλλες πρακτικές όπως τον έλεγχο των εχθρών και τη διατήρηση της υγείας του δέντρου (π.χ. καλύτερος αερισμός). Όταν ενήλικα δέντρα ξεπερνούν τα 7m είναι πολύ δύσκολο να συγκομιστούν ή να αφαιρεθούν οι καρποί- μούμιες το χειμώνα. Ακόμα το κλάδεμα βοηθάει στην καλύτερη ανάπτυξη και ταχύτερη ξήρανση των καρπών πάνω στο δέντρο, μια που επιτρέπει την έκθεσή τους στον ήλιο. Αλλά ακόμα και όταν αφήνονται να ξεραθούν στο έδαφος (για τη μηχανική συγκομιδή), με τη βοήθεια του σωστού κλαδέματος δε θα αφεθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα οπότε θα αποτραπεί και η ζημιά από τα μυρμήγκια και τρωκτικά. ⁷

     Τα βασικότερα καρποφόρα όργανα της αμυγδαλιάς είναι τα ημιμόνιμα καρποφόρα όργανα ή ροζέτες και οι μικροί βλαστοί του περασμένου έτους. Σε ορισμένες ποικιλίες όπως η Ferragnes επικρατούν ημιμόνιμα καρποφόρα όργανα, ενώ σε άλλες επικρατούν οι μικροί βλαστοί παρελθόντος έτους Οι ποικιλίες που ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, έχουν μια μεγαλύτερη τάση να μην καρποφορούν κανονικά κάθε χρόνο, φαινόμενο που ονομάζεται τοπική παρενιαυτοφορία. Τέτοια δέντρα, όταν ενηλικιωθούν παρουσιάζουν γενική ή απλώς παρενιαυτοφορία. ³

     Χειμερινό κλάδεμα Για να μην παρενιαυτοφορήσει λοιπόν το δέντρο της αμυγδαλιάς πρέπει κάθε χρόνο να υπάρχει μια εναλλαγή και να μην καρποφορεί σε όλη του την κόμη ταυτόχρονα. Επιβάλλεται ένα κλάδεμα αφενός για να δημιουργηθεί καινούργια βλάστηση και αφετέρου για να απομακρυνθούν τα γηρασμένα καρποφόρα όργανα. Υπολογίστηκε ότι κάθε χρόνο πρέπει να απομακρύνεται το 1/5 της καρποφόρου βλάστησης. Κάθε βλαστός που απομακρύνεται, από τη βάση του κατά προτίμηση, πρέπει να έχει διάμετρο 1,5-4cm το πολύ. Βλαστοί μικρότερης διαμέτρου δεν πρέπει να αφαιρούνται, εκτός αν βρίσκονται σε ακατάλληλη θέση. ^{7, 3}

Κλάδεμα ανανέωσης Όταν έστω και για λίγα μόνο χρόνια αφεθούν τα δέντρα ακλάδευτα, παρουσιάζουν όψη γερασμένων, γεμάτα  με ξερά κλαδιά στη βάση, με βλάστηση που ξέφυγε σε μεγάλο ύψος, με ετήσια βλάστηση πολύ μικρή και με καρποφορία κάθε δεύτερο χρόνο. Τέτοια δέντρα ανεξάρτητα από την ηλικία, χρειάζονται μια ανανέωση, ένα κλάδεμα επαναφοράς, για να επανέλθει η βλάστηση και η καρποφορία σε όλο το σκελετό του δέντρου. Η καινούργια βλάστηση της ερχόμενης άνοιξης μπορεί να είναι λαίμαργη και πρέπει να προστατευτεί και να αραιωθεί αν είναι πυκνή.  ^{7, 3}

 

Λίπανση

     Zn: Η αμυγδαλιά είναι ένα από τα είδη στα οποία η ανεπάρκεια ψευδαργύρου είναι συχνό φαινόμενο. Επηρεάζει την παραγωγή τόσο με την επίδραση που έχει στην καρπόδεση όσο και στο μέγεθος των καρπών. Η αντιμετώπιση της ανεπάρκειας γίνεται με μεγάλη επιτυχία με ψεκασμό κατά τη νεκρή περίοδο, συνήθως τέλη Ιανουαρίου με θειικό ψευδάργυρο 3%. Πρέπει, εάν έχει προηγηθεί κλάδεμα, να περάσουν 15 μέρες και να μην έχει προηγηθεί ή να ακολουθήσει ψεκασμός με λάδια. Όταν εφαρμόζονται λιπάνσεις με φωσφορούχα λιπάσματα, υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος να πέσει το επίπεδο Zn γιατί υπάρχει αλληλεπίδραση. ²

     Υπάρχουν στοιχεία ότι τα δέντρα χρησιμοποιούν για βλάστηση και καρποφορία λιγότερο από 14gr Zn ανά στρέμμα. Τα συμπτώματα της έλλειψης Zn είναι η αδυναμία των φύλλων και των βλασταριών να εκπτυχθούν κανονικά. Τα φύλλα εμφανίζονται μικρά, στενά και με μυτερά άκρα και ενωμένα σα ροζέτα. Παράλληλα παρατηρείται χλώρωση που μοιάζει με αυτήν του σιδήρου. Βρέθηκε ότι η συσχέτιση μεταξύ των στοιχείων της φυλλοδιαγνωστικής ανάλυσης  και των συμπτωμάτων τροφοπενίας Zn, δεν είναι πολύ καλή. Στα αμύγδαλα τα συμπτώματα δεν είναι εμφανή εκτός και αν η έλλειψη είναι πολύ μεγάλη. Θα υπάρξει μικρή καρπόδεση  πριν να μπορέσει κανείς να προσδιορίσει την τροφοπενία στο δέντρο.

     Υπάρχουν 3 περίοδοι όπου μπορεί να γίνει εφαρμογή Zn: 1) Το φθινόπωρο (Οκτώβρης-Νοέμβρης) χρησιμοποιώντας  12kg θειϊκό ψευδάργυρο στον τόννο νερού. Ο ψεκασμός μπορεί να προκαλέσει ζημιά στα φύλλα, 2) Τη χειμερινή περίοδο, όπου δεν υπάρχουν φύλλα, 15kg ZnS0₄ στον τόννο νερού. Συνίσταται να εφαρμόζεται 2 εβδομάδες μετά από ψεκασμό με λάδια. 3)Την άνοιξη 5kg ZnS0₄ στον τόννο νερού. ¹⁶ Στην Καλιφόρνια ψεκάζονται 19-29kg ZnS0₄/τόννο τη χειμερινή περίοδο και 6kg Zn0/τόννο ή διάφορες χηλικές μορφές διαφυλλικά (γιατί το ZnS0₄ διαφυλλικά προκαλεί εγκαύματα) στο μέσον της βλαστικής περιόδου. ¹⁷

     Β: Είναι γνωστό ότι η κριτική περίοδος στα δέντρα για το Β είναι η αρχή της κυκλοφορίας των χυμών, μέχρι 3-4 εβδομάδες μετά την άνθηση. Το υπάρχον Β στα δέντρα αυτήν την εποχή, καθορίζει εάν θα εκδηλωθούν ή όχι συμπτώματα ανεπάρκειας στα δέντρα και τους καρπούς. Η έλλειψη εδαφικής υγρασίας κατά την κριτική περίοδο, δυσχεραίνει την πρόσληψη του Β από τα δέντρα. Τα προβλήματα ανεπάρκειας Β εντοπίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα σε όξινα εδάφη, ελαφράς μηχανικής σύστασης, με πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, όταν υφίσταται πολύ ισχυρή βλάστηση, είτε λόγω ισχυρούς Ν λίπανσης,  είτε ισχυρού κλαδέματος, είτε καταστροφής ανθέων από παγετούς, καθώς και όταν κατά την κριτική περίοδο επικρατούσαν συνθήκες παρατεταμένης ξηρασίας. ²  

    Η έμμεση αντιμετώπιση αναφέρεται στην άρση των προαναφερθέντων αιτίων, ενώ η άμεση στην εφαρμογή βοριούχων σκευασμάτων στο έδαφος και με ψεκασμό. Η εφαρμογή στο έδαφος πρέπει να γίνεται νωρίς, στο τέλος του φθινοπώρου και σε περιπτώσεις επικλινών εδαφών να γίνεται ελαφρά ενσωμάτωση στο έδαφος. Η εφαρμογή στο έδαφος 150g/δέντρο βόρακα, τόσο σε αλκαλικό όσο και σε όξινο έδαφος, επιφέρει μικρή άνοδο του επιπέδου του στοιχείου στα φύλλα η οποία και συνεχίζεται κατά τα επόμενα δύο χρόνια. Η ποσότητα των 150g μπορεί να αυξηθεί όταν το υποκείμενο είναι σπορόφυτο αμυγδαλιάς. Η χορήγηση του Β με ψεκασμό προτιμάται το φθινόπωρο μετά τη συγκομιδή με 0,4% βόρακα  Σοβαρή επίδραση στην καρπόδεση έχει η προσθήκη βορίου στο στάδιο της ρόδινης κορυφής με 0,2% βόρακα. Τα συμπτώματα της τροφοπενίας Β είναι η απουσία σπέρματος, σπέρμα ημιανεπτυγμένο, κομμίωση και σε προχωρημένο στάδιο ξήρανση των κορυφών των δέντρων.  ² 

     Στην Καλιφόρνια, στα πλαίσια πειράματος, εφαρμόστηκε Β διαφυλλικά σε 3 περιόδους: πριν την άνθηση, το φθινόπωρο του ίδιου έτους και το επόμενο φθινόπωρο. Η ποσότητα ήταν 0,067kg/στρ και ψεκάστηκαν 11,4 λίτρα/δέντρο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παραγωγή αυξήθηκε σημαντικά το 2^ο έτος. ¹⁰

     Υπό κανονικές συνθήκες η αμυγδαλιά έχει μικρή καρπόδεση της τάξης του 22-30%. Χαμηλά επίπεδα Β βρέθηκε ότι περιορίζουν το ποσοστό της καρπόδεσης και μειώνουν την παραγωγή. Υπάρχουν ακόμα στοιχεία που συνδέουν την τροφοπενία Β με τη χαμηλή βιωσιμότητα της γύρης. Το απαραίτητο επίπεδο του Β στα φύλλα αμυγδαλιάς θεωρείται >30μg/g αν και πρόσφατα προτάθηκε η ποσότητα των 50 μg/g. Σε πείραμα διάρκειας 2 ετών όπου εφαρμόστηκε Β το φθινόπωρο αποδείχτηκε ότι η συγκέντρωση του Β αυξήθηκε σε όλους τους ιστούς, αυξήθηκε η αρχική καρπόδεση  και στα 2 έτη (130% στην ποικιλία Mono και 50% στην ποικιλία Butte με χρήση 490ppm και 245ppm, αντίστοιχα). ⁹

    Ν  Το άζωτο είναι το κλειδί με το οποίο ελέγχεται η βλάστηση και η καρποφορία των δέντρων. Είναι το πιο απαραίτητο στοιχείο για την εντατικοποίηση της αμυγδαλιάς. Έχει παρατηρηθεί ότι τα δέντρα που δεν κλαδεύονται δεν αντιδρούν αποτελεσματικά στην αζωτούχο λίπανση. Για την αποτελεσματικότητα του Ν απαιτείται εφαρμογή κλαδεμάτων και απαλλαγή του εδάφους από τα ζιζάνια. Για την ενίσχυση της καρπόδεσης, είναι σκόπιμο να καθιερωθεί μια μικρή αζωτούχος λίπανση κατά το φθινόπωρο μετά τη συγκομιδή. Αν τα δέντρα έχουν επαρκές φύλλωμα, η εφαρμογή γίνεται με ψεκασμό ουρίας 4% περί τα μέσα Οκτωβρίου (πιο αποτελεσματική όταν συνδυαστεί με το Β, όπως ανωτέρω αναφέρθηκε). Αν δεν υπάρχει επαρκές και υγιές φύλλωμα, τότε εφαρμόζεται στο έδαφος νιτρικό άζωτο σε ποσότητα 5 περίπου μονάδων κατά στρέμμα. ²

    Η δέσμευση του Ν , η νιτροποίηση, η απονιτροποίηση και η έκπλυση είναι μερικές από τις διαδικασίες που επηρεάζουν τα αποθέματα του εδάφους σε Ν. Αυτές οι μετατροπές επηρεάζονται από την υφή και τη σύσταση του εδάφους, τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την άρδευση. ¹¹ Στην Καλιφόρνια εφαρμόζονται 11,25-28 kg/στρ ¹⁷

     Η μεγαλύτερη ανάγκη για Ν εμφανίζεται όταν η αμυγδαλιά μπαίνει στην παραγωγή εξαιτίας της ανάπτυξης των καρπών, της δημιουργίας φυλλώματος και της αποθήκευσης στις ρίζες και τα κλαδιά. Το  περισσότερο από το Ν που εφαρμόζεται στον οπωρώνα γίνεται μέρος του καρπού. Έτσι, με βάση την παραγωγή μπορούμε να προσδιορίσουμε το Ν που  απομακρύνθηκε από το έδαφος. Πολύ σημαντικό είναι να μην τοποθετηθεί παραπάνω λίπασμα από το απαραίτητο.  Αυτό θα οδηγήσει σε υπερβολική ανάπτυξη, θα αυξήσει το κόστος παραγωγής και θα αυξήσει την κατανάλωση νερού. Στην περιοχή της Ν. Αγχιάλου Μαγνησίας οι φυλλοδιαγνωστικές αναλύσεις έδειξαν υπερβολικές ποσότητες Ν στα φύλλα, επομένως και υπεροβολικές λιπάνσεις. Μερικές συμβουλές για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας είναι οι εξής:

·         Εφαρμογή Ν μόνο όταν υπάρχουν φύλλα και οι ρίζες είναι ενεργές

·         Εφαρμογή ομοιόμορφης άρδευσης αρκετής για τη μεταφορά του Ν στο ριζόστρωμα

·         Πολλαπλές εφαρμογές Ν καθ' όλη την περίοδο ανάπτυξης, μια που τα νεαρά δέντρα το απορροφούν σταθερά και συνέχεια

·         Τα ώριμα δέντρα χρειάζονται το Ν την άνοιξη (κύρια για τη βλάστηση) και το καλοκαίρι (κύρια για τους καρπούς). Η μετασυλλεκτική εφαρμογή παρέχει στο δέντρο το απαιτούμενο Ν για την άνοιξη

• Ανάλυση των φύλλων κάθε Ιούλιο ¹²

 

      P  Σε ορισμένες ποικιλίες όπως η Texas και η Ferragnes, χαμηλά επίπεδα φωσφόρου προκαλούν ή εντείνουν τις καρποπτώσεις του δεύτερου κύματος. Έτσι η σημασία του Ρ για τις ποικιλίες αυτές καθίσταται σημαντική δεδομένου ότι οι καρποπτώσεις αυτές, με τη συνεργεία  και άλλων παραγόντων, συχνά προκαλούν ζημιές στην παραγωγή.

     Το πρόβλημα του Ρ είναι οξύτερο στα ασβεστούχα εδάφη, όπου δεσμεύεται από το ασβέστιο. Η χρήση οργανικής ουσίας στα ασβεστούχα εδάφη φαίνεται ότι συμβάλλει στην καλύτερη πρόσληψη του Ρ από τα δέντρα. Επίσης η τοποθέτηση των λιπασμάτων σε βάθος τουλάχιστον 25 cm, η επαναληπτική χρήση φωσφορικών λιπασμάτων από εδάφους ή τα φύλλα και, όπου υπάρχει σύστημα άρδευσης με σταγόνες, τοποθέτηση ευδιάλυτου λιπάσματος στο σύστημα άρδευσης, συμβάλλουν και αυτά στην καλύτερη πρόσληψη. Η ενσωμάτωση του Ρ πριν τη φύτευση εξασφαλίζει την επάρκεια του στοιχείου στα δέντρα για αρκετά χρόνια. ²  

     Κ Το κάλιο έχει ιδιαίτερη σημασία για την αμυγδαλιά, γιατί αυξάνει την αντοχή των δέντρων στις χαμηλές θερμοκρασίες, καθώς και στην ξηρασία. Η λίπανση με κάλιο δεν παρουσιάζει τόσα σοβαρά προβλήματα όσα με το φώσφορο. Ωστόσο υπάρχουν εδάφη τα οποία παρουσιάζουν μεγάλη δεσμευτική ικανότητα και χρειάζονται μεγάλες ποσότητες για να υπάρξει αποτέλεσμα. Στη Ν. Αγχίαλο όλα σχεδόν τα δείγματα φύλλων περιείχαν υπερβολικές ποσότητες Κ λόγω πιθανόν των υπερλιπάνσεων ή της επάρκειας του εδάφους σε κάλιο.

    Το θειικό κάλιο είναι το πιο σύνηθες (και φθηνό) καλιούχο λίπασμα που χρησιμοποιείται, αλλά και το νιτρικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όξινα εδάφη. ²  Στην Καλιφόρνια εφαρμόζονται μέχρι 120 kg/στρ Κ₂Ο ¹⁷.

    

Κεφάλαιο 5^ο : Φυτοπροστασία της αμυγδαλιάς( ζιζάνια- ασθένειες-εχθροί)
 

Εχθροί

• Quadraspidiotus perniciosus, η ψώρα του San Jose,  (Homoptera, Diaspididae)

Βιολογία Έχει 3 γενιές, διαχειμάζει ως προνύμφη 1^ου σταδίου που δραστηριοποιείται και αναπτύσσεται στα τέλη Μαρτίου, γίνεται προνύμφη 2^ου σταδίου τον Απρίλιο και ενήλικο από τα μέσα Απριλίου με μέσα Ιουνίου.⁵

Ζημιές Το κοκκοειδές αυτό προσβάλλει βλαστούς, κλάδους κάθε ηλικίας και διαμέτρου, κορμό και καρπούς. Στα φύλλα εγκαθίσταται σπάνια όταν ο πληθυσμός στους κλάδους είναι πολύ πυκνός. Θεωρείται ως ένα από τα πιο βλαβερά κοκκοειδή διεθνώς, διότι εκτός από το ότι ζημιώνει τους καρπούς μειώνει την παραγωγή, ξηραίνει τα δέντρα και καταπολεμείται δύσκολα. Οι ζημιές προκαλούνται τόσο από την απομύζηση των χυμών του δέντρου, όσο και από το δηλητηριώδες σάλιο τους που χύνεται μέσα στο δέντρο. Χαρακτηριστικό γνώρισμα πολλών προσβεβλημένων δέντρων είναι ότι κατά τη διάρκεια του χειμώνα έχουν ξερά φύλλα. ³

Βιολογική Καταπολέμηση Το κοκκοειδές έχει φυσικούς εχθρούς (Encarsia perniciosi Cybocephalus fodori) που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του πληθυσμού του. Όμως η χρησιμοποίηση εντομοκτόνων στην περίοδο της βλάστησης για άλλους εχθρούς, δυσχεραίνει τη βιολογική καταπολέμηση και ο αριθμός των κοκκοειδών μπορεί να αυξηθεί απότομα. ⁷
Παρακολούθηση και έλεγχος Εξέταση του οπωρώνα στη διάρκεια του λήθαργου για προσβολές από το έντομο. Τα προσβεβλημένα κλαδιά διατηρούν τα φύλλα τους το χειμώνα. Οι πληθυσμοί του κοκκοειδούς είναι ακανόνιστα διανεμημένοι στον οπωρώνα και μπορεί να κρύβονται κάτω από χαλαρό κορμό παλιών δέντρων. Οι προσβολές εμφανίζονται πρώτα στην κορυφή του δέντρου όπου είναι δύσκολη η κάλυψη από το φυτοφάρμακο. Χρειάζεται εξέταση των τομών του κλαδέματος και χρήση φερομονικών παγίδων για την παρακολούθηση της πτήσης των ενήλικων αρσενικών. ⁷  Για τη χημική καταπολέμηση θεωρείται αναγκαίος ένας χειμερινός ψεκασμός και δύο ή περισσότεροι την περίοδο της βλάστησης. Ο χειμερινός γίνεται πριν φουσκώσουν οι οφθαλμοί των δέντρων και χρησιμοποιείται ορυκτέλαιο με κατάλληλο οργανοφωσφορούχο όπως diazinon. Σκοπός του είναι η μείωση του διαχειμάζοντος πληθυσμού ώστε να είναι αποτελεσματικότεροι οι θερινοί ψεκασμοί. ⁵

Οι ψεκασμοί την περίοδο βλάστησης γίνονται όταν το έντομο βρίσκεται στο τρωτό στάδιο της νεαρής προνύμφης. Επειδή οι έρπουσες προνύμφες εμφανίζονται ορισμένο χρόνο μετά τη σύλληψη των πρώτων αρσενικών σε φερομονικές παγίδες, παρακολουθείται ο πληθυσμός τους. Γίνονται δύο ψεκασμοί με διαφορά 10-20 ημερών μεταξύ τους. ⁵

• Eurytoma amygdali ευρύτομο,  (Hymenoptera, Eurytomidae)

Βιολογία Έχει μία γενιά το έτος. Διαχειμάζει ως αναπτυγμένη προνύμφη μέσα στα προσβεβλημένα αμύγδαλα, που συνήθως παραμένουν μουμιοποιημένα στο δέντρο ή σπανιότερα πέφτουν στο έδαφος οπότε είναι εύκολο να εκτιμηθεί το μέγεθος της ζημιάς. ⁵ 

Ζημιές Ο ωοθέτης δημιουργεί μια τρύπα στο περικάρπιο η οποία δεν είναι ευδιάκριτη. Σε όλες τις ποικιλίες όμως δημιουργείται ένα ερυθροκαστανό στίγμα στο περισπέρμιο και στην εσωτερική επιφάνεια του ενδοκαρπίου. Η  εκκολαπτόμενη προνύμφη καταστρέφει το εμπορεύσιμο μέρος του αμυγδάλου, συμπληρώνει την ανάπτυξή της και παραμένει σε διάπαυση μέσα σε αυτό. Στην ποικιλία Texas το πλείστο των προσβεβλημένων καρπών πέφτει πρόωρα, συνήθως στα τέλη Μαΐου. ⁵

Παρακολούθηση και έλεγχος Όλοι οι ερευνητές που ασχολήθηκαν με το ευρύτομο, συμφωνούν στο ότι η αντιμετώπισή του πρέπει να στηρίζεται στην καταπολέμηση ων μικρών σκουληκιών. ³ Ένα αποτελεσματικό μέτρο καταπολέμησης είναι η συλλογή και καταστροφή, συνήθως με κάψιμο, των μουμιοποιημένων καρπών που μένουν στο δέντρο. Η συλλογή γίνεται με τη συγκομιδή ή αργότερα το φθινόπωρο και πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το Δεκέμβριο. Όσο αφορά τα οργανοφωσφορούχα, χρησιμοποιούνται τα phosphamidon, dimethoate κ.ά. με στόχο τη θανάτωση των προνυμφών μέσα στους καρπούς. Αρκεί μόνο ένας ψεκασμός, αν γίνει έγκαιρα. Ο κατάλληλος χρόνος προσδιορίζεται με παρακολούθηση της πορείας του ενήλικου πληθυσμού και με δειγματοληψίες καρπών για διαπίστωση της ωοτοκίας και της εκκόλαψης των νεαρών προνυμφών.  Ο ψεκασμός πρέπει να γίνεται όταν το ποσοστό της εκκόλαψης είναι 10-50% που συμβαίνει κατά μέσο όρο 22,4 και 28,1 ημέρες, αντίστοιχα, από την έναρξη των συλλήψεων. Σε ποικιλίες όπως η Texas χρειάζεται θανάτωση του ενήλικου θηλυκού πληθυσμού προτού προλάβει να ωοτοκήσει, καθώς θεωρείται ότι και μόνο η εναπόθεση αυγού από το ενήλικο προκαλεί καρπόπτωση. ⁵  

     Με τη διαπίστωση της εξόδου του ευρύτομου σε όλες τις περιοχές, το Υπουργείο Γεωργίας εκδίδει τις ανάλογες Γεωργικές Προειδοποιήσεις που δίνουν στοιχεία για την έναρξη των ψεκασμών. Στις πρώιμες περιοχές τα δέντρα ψεκάζονται στα τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου και περίπου 5 μέρες μετά στις όψιμες. Απαιτείται επανάληψη ψεκασμού 8-10 μέρες μετά με τα  προτεινόμενα φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Ο ψεκασμός να γίνεται κατά προτίμηση το  απόγευμα και υπενθυμίζεται το σχολαστικό «λούσιμο» των καρπών μέχρι απορροής και με τις μεγαλύτερες δόσεις. ⁶

   

Ασθένειες

• Monilinia laxa, Μονίλια

Βιολογία Ο μύκητας μολύνει με την ατελή του μορφή, οι καρποφορίες είναι κονίδια η διασπορά των οποίων γίνεται με τον αέρα και τη βροχή. Άμεση είσοδος στο δέντρο-ξενιστή γίνεται από το άνθος. Οι χαμηλές θερμοκρασίες συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της ασθένειας, γιατί επιμηκύνουν τη διάρκεια άνθησης και επομένως το χρονικό διάστημα που είναι τα δέντρα ευπαθή στις μολύνσεις.  ⁴

Ζημιές Για την αμυγδαλιά φαίνεται ότι αποτελεί πρόβλημα γύρω στον 4^ο ή 5^ο χρόνο και μετά. Άνθη και βλαστοί προσβεβλημένοι μοιάζουν σαν ζεματισμένοι από ζεστό νερό ή καμένοι από την παγωνιά . ³ Είναι δυνατό ο μύκητας να εξαπλωθεί στο φλοιό παλαιότερων κλάδων και να σχηματίσει έλκη πάνω στα οποία εμφανίζεται έκκριση κόμμεος. Στον καρπό αναπτύσσεται μία επιφανειακή, κυκλική, καστανή κηλίδα που διευρύνεται και εξελίσσεται σε υγρή σήψη. Τέλος, αφυδατώνονται, συρρικνούνται και ξηραίνονται σχηματίζοντας καρπούς μούμιες. ⁴

Καταπολέμηση

1.      Κλάδεμα και καταστροφή με φωτιά όλων των προσβεβλημένων κλαδίσκων και κλάδων του δέντρου. ⁴

2.      Συνιστώνται 3 ψεκασμοί κατά τη ρόδινη κορυφή, την πλήρη άνθηση και την πτώση των πετάλων. Σε περίπτωση βροχερού καιρού επιβάλλεται επανάληψη του ψεκασμού. ⁶

 

·         Coryneum beijerinckii, Κορύνεο

Βιολογία Ο μύκητας διαχειμάζει σαν κονίδια στα έλκη των βλαστών και στους οφθαλμούς. Για τη βλάστηση των κονιδίων και την πραγματοποίηση των μολύνσεων είναι αναγκαίο οι φυτικές επιφάνειες να είναι βρεγμένες για αρκετές ώρες. Έτσι,  οι πλέον κρίσιμες περίοδοι μολύνσεων είναι το φθινόπωρο και η άνοιξη. ⁵

Ζημιές Ο μύκητας εγκαθίσταται στους επιφανειακούς ιστούς των οργάνων και προκαλεί νεκρωτικές κηλιδώσεις, μικρά έλκη στους βλαστούς και νεκρώσεις οφθαλμών. Τα πλέον συχνά και χαρακτηριστικά συμπτώματα εμφανίζονται στο έλασμα των τρυφερών φύλλων στα οποία σχηματίζονται οπές, γνωστές σαν «τρύπες από σκάγια».  ⁵

Καταπολέμηση Η καταπολέμηση του κορύνεου στα νεαρά δέντρα και μάλιστα στις ευαίσθητες ποικιλίες πρέπει να γίνεται και το φθινόπωρο. Στα μεγάλα δέντρα που βρίσκονται σε καρποφορία πρέπει να αντιμετωπίζεται την άνοιξη. ³ Συστήνονται ψεκασμοί στο τελικό στάδιο της διόγκωσης των οφθαλμών και επανάληψη μετά την πτώση των πετάλων. ⁶

 

• Polystigma ochraceum, Πολυστίγμωση

Βιολογία Η μοναδική πηγή μολυσμάτων του μύκητα είναι τα ασκοσπόρια τα οποία μεταφέρονται με τον άνεμο. Υγρός και βροχερός καιρός είναι απαραίτητος για την εκτόξευση, τη βλάστηση των σπορίων και την πραγματοποίηση των μολύνσεων οι οποίες αρχίζουν συνήθως με την εμφάνιση των φύλλων και συνεχίζονται μέχρι τα μέσα Ιουνίου. ⁴

Ζημιές Οι προσβολές εμφανίζονται μόνο στα φύλλα υπό μορφή υποκίτρινων στιγμάτων που αργότερα μεγαλώνουν και γίνονται καστανέρυθρες. Τα φύλλα παχύνονται και κατσαρώνουν. ⁴

Καταπολέμηση Η ασθένεια αντιμετωπίζεται με προληπτικούς ψεκασμούς από την έκπτυξη των πρώτων φύλλων μέχρι τέλος Μαΐου. Οι ποικιλίες Texas και Feragnes είναι ανθεκτικότερες. Το Τριφορίν (Σαπρολ) είναι το πλέον αποτελεσματικό μυκητοκτόνο αλλά συνιστώνται ακόμη τα χαλκούχα σε διαστήματα 15 ημερών και τα διθειοκαρβαμιδικά (zineb, maneb, mancozeb). ⁶

 

• Phytophthora syringae, Σήψη του λαιμού

Βιολογία Ο μύκητας επιβιώνει στο έδαφος για πολλά χρόνια και για να αναπτυχθεί και να μολύνει έχει ανάγκη μεγάλης εδαφικής υγρασίας. Οι προσβολές είναι σοβαρότερες την περίοδο των βροχών. ⁴

Ζημιές Η προσβολή αρχίζει από το λαιμό ή τις κύριες ρίζες και προχωρεί προς τα πάνω. Ο φλοιός σχίζεται, παρατηρείται καστανός μεταχρωματισμός και εκκρίνεται κόμμι. Τελικά ρυτιδώνεται και πολλές φορές αποκαλύπτεται το ξύλο.⁴

Καταπολέμηση

1. αποφυγή των τραυμάτων στη βάση του κορμού και τις ρίζες
2. επικάλυψη του κορμού με βορδιγάλειο πολτό μέχρι 1m ύψος από το έδαφος και λίγο κάτω από την επιφάνεια του εδάφους
3. αφαίρεση μεταχρωματισμένου φλοιού και καμβίου και απολύμανση των πληγών
4. το νερό του ποτίσματος να μην έρχεται σε επαφή με τον κορμό ⁶

 

·         Pseudomonas amygdali, Βακτηριακό έλκος

Βιολογία Το βακτήριο ζει και πολλαπλασιάζεται μέσα στο φλοιό των ελκών. Η μετάδοση της ασθένειας σε αμόλυντες περιοχές γίνεται με το πολλαπλασιαστικό υλικό.

Ζημιές Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι η παρουσία εξογκωμένων ανοιχτών ελκών στους κλαδίσκους, κλάδους και τον κορμό των δέντρων. Τα έλκη αργότερα αποκτούν ανώμαλη επιφάνεια και χρώμα καστανό

Καταπολέμηση Αφαίρεση και καταστροφή με φωτιά όλων των προσβεβλημένων κλάδων και εφαρμογή 2 ψεκασμών με χαλκούχα σκευάσματα εκ των οποίων ο 1^ος στην αρχή της πτώσης των φύλλων και ο 2^ος 15-20 μέρες αργότερα. ⁴

 

Ζιζάνια

     Τα ζιζάνια ανταγωνίζονται τα δέντρα για το νερό και τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία. Τα υπάρχοντα ζιζάνια στον οπωρώνα κατά τη μηχανική συγκομιδή των αμυγδάλων, προκαλούν προβλήματα στην ξήρανση των αμυγδάλων στο έδαφος αλλά και στη συλλογή τους από το έδαφος. Η βάση των δέντρων πρέπει να είναι καθαρή από ζιζάνια που παρέχουν κάλυψη σε μικρά τρωκτικά τα οποία ζημιώνουν τον κορμό. Η διατήρηση των ζιζανίων μεταξύ των γραμμών (διαδρόμους) μπορεί να είναι χρήσιμη για τον οπωρώνα: στους διαδρόμους κινούνται εύκολα τα γεωργικά μηχανήματα, βελτιώνουν τη δομή του εδάφους και το φιλτράρισμα του  νερού, μειώνουν την πιθανότητα διάβρωσης, βοηθούν στη διατήρηση των ωφέλιμων αρθρόποδων.

     Η ανάπτυξη των ζιζανίων εξαρτάται άμεσα από τη βροχόπτωση ή τη μετασυλλεκτική άρδευση και επιταχύνεται με υψηλές θερμοκρασίες. Αν δεν εφαρμοστεί άρδευση μετά τη συγκομιδή και δεν υπάρχουν βροχές μέχρι το Νοέμβριο, η ανάπτυξη των ζιζανίων θα είναι αργή εξαιτίας των χαμηλών θερμοκρασιών.

     Η συνήθης πρακτική στην Καλιφόρνια είναι η εφαρμογή ζιζανιοκτόνων πάνω στη γραμμή και η διατήρηση των ζιζανίων μεταξύ των γραμμών, στα οποία γίνονται κοπές ή και εφαρμόζονται μικρές ποσότητες μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων. Έτσι δεν σκοτώνονται αλλά καθυστερείται η ανάπτυξή τους. Για καλύτερα αποτελέσματα τα προφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα εφαρμόζονται πριν από άρδευση έτσι ώστε το νερό να τα μεταφέρει στο έδαφος. ⁶ Στην Ελλάδα συνεχίζει να εφαρμόζεται συχνά η αναμόχλευση του εδάφους εξαιτίας του χαμηλού κόστους παρά την υποβάθμιση των φυσικών ιδιοτήτων του εδάφους.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Βασιλακάκης, Μ.Δ., Στοιχεία Γενικής και Ειδικής Δενδροκομίας
2. Στυλιανίδης, Δ.Κ., 10^ο Πανελλήνιο Εδαφολογικό Συνέδριο
3. Στυλιανίδης, Δ.Κ., Η αμυγδαλιά και η καλλιέργειά της
4. Παναγόπουλος, Χ.Γ., Ασθένειες καρποφόρων δέντρων και αμπέλου
5. Τζανακάκης, Μ.Ε. -Κατσόγιαννος, Β.Ι. Έντομα καρποφόρων δέντρων και αμπέλου
6. Γεωργικές Προειδοποιήσεις τελευταίων ετών.
7. IPM for Almonds Statewide IPM Project, University of California
8.  UC IPM Pest Management Guidelines ALMOND, University of California
9. Foliar Nutrient (N, P, K, B) Application Effects On Almond Yields, Acta Hortic, 1998, 470:406-411
10. Fall Foliar-Applied Boron Increases Tissue Boron Concentration and Nut Set of Almond, J. AMER. SOC. HORT. SCI. 122 (3):405-410.1997
11. Effects of time of Nitrogen Application and Soil Texture on the Availability of Isotopically Labeled Fertilizer Nitrogen to Reproductive and Vegetative Tissue of Mature Almond trees, J. AMER. SOC. HORT. SCI. 109(3):339-343.1984
12. http://cekern.ucdavis.edu/Custom_Program485/Efficient_Use_of_Nitrogen_in_Almonds.htm
13. http://cekern.ucdavis.edu/Custom_Program485/Noninfectious_Bud_Failure_or_-Crazy_Top-_in_Almonds.htm
14. http://cekern.ucdavis.edu/Custom_Program485/4979.DOC
15. http://cekern.ucdavis.edu/Custom_Program485/2960.DOC
16. http://cekern.ucdavis.edu/Custom_Program485/Zinc_in_Almonds.htm
17. http://www.fertilizer.org/ifa/publicat/html/pubman/almond.htm