Μια κατσίκα στην αυλή σας

Οι κατσίκες είναι έξυπνα και περίεργα ζώα που πολύ συχνά χαίρονται την ανθρώπινη συντροφιά και γίνονται φιλικά και αποδοτικά κατοικίδια. Χρειάζονται όμως καθημερινή φροντίδα και γι’ αυτό πρέπει να σκεφθείτε όλες τις πλευρές της φροντίδας τους πριν αποφασίσετε να αποκτήσετε κατσίκα.

Σε γενικές γραμμές, αποκτώντας μια κατσίκα που θα σας δίνει γάλα και κατσικάκια για πώληση ή για κρέας, αναλαμβάνετε και ορισμένες ηθικές υποχρεώσεις απέναντί της. Μια κατσίκα χρειάζεται:

ο Κατάλληλο περιβάλλον
ο Κατάλληλη διατροφή
ο Ικανοποίηση των φυσιολογικών της αναγκών
ο Κατάλληλη στέγαση μαζί ή χωριστά από άλλα ζώα
ο Προστασία από τον πόνο, τις ασθένειες και τους τραυματισμούς

ΔΕΙΤΕ ΤΟΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ ΜΑΣ ΟΔΗΓΟ ΕΚΤΡΟΦΗΣ ΚΑΤΣΙΚΑΣ. ΜΕΣΑ ΣΕ 10 ΜΟΝΟ ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΡΟΦΗ ΜΙΑΣ ΚΑΤΣΙΚΑΣ Ή ΠΟΛΛΩΝ. ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ.

Τι είδους εγκατάσταση χρειάζεται η κατσίκα;

Οι κατσίκες είναι κοινωνικά ζώα και γι’ αυτό είναι καλύτερο να έχετε δύο κατσίκες μαζί. Μια περιφραγμένη περιοχή σε ένα μεγάλο κήπο ή σ’ ένα χωράφι ή μια αυλή είναι απαραίτητη για την κατσίκα. Πρέπει επίσης να της εξασφαλίσετε ένα στεγνό και καλά αεριζόμενο κατάλυμα γιατί στις κατσίκες δεν αρέσει να βρέχονται. Κι αυτό επειδή οι κατσίκες δεν διαθέτουν φυσική προστασία από το νερό, σε αντίθεση με τα πρόβατα που το δέρμα τους παράγει μια ελαιώδη έκκριση που λέγεται λανολίνη.

Οι κατσίκες εξερευνούν τα πάντα τσιμπολογώντας και μασουλώντας ακόμα και εξαρτήματα και εγκαταστάσεις, όπως ηλεκτρικά καλώδια, και γι’ αυτό όλα αυτά πρέπει να βρίσκονται μακριά τους – να θυμάστε ότι μπορούν να φτάσουν τα δύο μέτρα ύψος αν σηκωθούν στα πίσω πόδια τους. Μερικά διακοσμητικά φυτά, θάμνοι και δέντρα όπως το ροδόδεντρο είναι δηλητηριώδη για τις κατσίκες και γι’ αυτό πρέπει να βρίσκονται έξω από την περίφραξη.

Η περίφραξη πρέπει να είναι πολύ γερή γιατί η κατσίκα σας θα προσπαθεί συνεχώς να φτάσει ό,τι βρίσκεται στην άλλη πλευρά. Οι κατσίκες είναι ικανές να ανοίγουν τις πόρτες με το στόμα τους – γι’ αυτό φροντίστε να βάλετε ασφαλείς μπετούγιες. Οι κατσίκες είναι φυσικοί αναρριχητές και εξερευνητές και γι’ αυτό η ζωή τους θα γίνει πολύ πιο ενδιαφέρουσα αν τοποθετήσετε μέσα στον χώρο τους ξύλινους πάγκους, κορμούς δέντρων και μεγάλα ελαστικά.

Τι πρέπει να προσέξετε όταν αγοράζετε κατσίκα

Πριν αγοράσετε την κατσίκα σας, βεβαιωθήτε πως είναι υγιής. Οι κατσίκες είναι ερευνητικά ζώα και μια υγιής κατσίκα συνήθως θα σας πλησιάσει, ενώ μια άρρωστη θα μείνει μακριά και θα είναι αδιάφορη.

Σχ. 1. Τί πρέπει να προσέξετε σε μια γαλακτοπαραγωγό κατσίκα.

Χρήσιμο επίσης είναι να προσέξετε τα εξής:

• Τα αυτιά της κατσίκας πρέπει να είναι όρθια (εκτός από την Αγγλο-νουβική ποικιλία όπου τα αυτιά κανονικά πέφτουν).

• Τα μάτια πρέπει να είναι καθαρά και χωρίς εκκρίσεις και ο επιπεφυκώς (η μεμβράνη γύρω από τις άκρες του ματιού) να έχει ένα υγιές ροζ χρώμα.

• Το τρίχωμα πρέπει να είναι καθαρό και λαμπερό και πρέπει να ψάξετε μήπως υπάρχουν μαδημένες ή κακαδιασμένες περιοχές επειδή αυτό μπορεί να είναι ένδειξη προβλήματος παρασίτων.

• Ελέγξτε επίσης και τα οπίσθια μήπως υπάρχει διάρροια.

• Προσέξετε ιδιαίτερα τα μαστάρια του ζώου. Το Σχ. 1 δείχνει τι πρέπει να προσέξετε.

• Και είναι πολύ σημαντικό να ελέγξετε αν η ηλικία του ζώου είναι πράγματι αυτή που σας λένε. Το Σχ. 2 δείχνει πώς υπολογίζεται η ηλικία του ζώου από τα δόντια.

Σχ. 2. Πώς προδιορίζεται η ηλικία της κατσίκας από τα δόντια.

Η διατροφή της κατσίκας σας

Οι κατσίκες είναι μυρηκαστικά και έχουν τέσσερα στομάχια. Περνάνε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τρώγοντας και έχουν περιόδους ανάπαυσης όπου ξαναφέρνουν στο στόμα τους την τροφή, την μασούν καλύτερα και την ξανακαταπίνουν. Η διαδικασία αυτή λέγεται μυρηκασμός.

Στη φυσική τους κατάσταση, οι κατσίκες βόσκουν και τρώνε μια μεγάλη ποικιλία χορταριών, θάμνων και κλαδιών. Στην αυλή σας, καλό είναι να τις αφήνετε να βοσκήσουν το χορτάρι, αν υπάρχει, και να τους φέρνετε κλαδιά από δέντρα – π.χ. ελιάς, μουριάς,  κ.ά. – για να συνεχίσουν τη φυσική τους συμπεριφορά. Μη τους δίνετε κλαδιά που είναι δηλητηριώδη για τις κατσίκες, π.χ. ροδόδεντρο. Αυτός ο τρόπος διατροφής πρέπει να συμπληρώνεται, ιδίως τους χειμωνιάτικους μήνες, με σανό καλής ποιότητας, άχυρο και έτοιμη τροφή σε κόκκους που περιέχει βιταμίνες και μεταλλικά άλατα.

Αν διατρέφετε την κατσίκα σας με σανό, μπορείτε να συμπληρώνετε τη διατροφή της με δημητριακά, όπως σιτάρι, κριθάρι ή βρώμη, αλλά η διατροφή αυτή πρέπει να συμπληρώνεται με βιταμίνες και μεταλλικά άλατα. Η διατροφή αυτή μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές αν είναι υπερβολική σε ποσότητα ή αν την ξεκινήστε απότομα.

Για να είναι η κατσίκα σας υγιής

Καλό είναι να φωνάξετε κτηνίατρο για να εξετάσει την κατσίκα σας μόλις την αγοράσετε και να σας δώσει ένα πρόγραμμα που θα την κρατήσει υγιή και ζωηρή. Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει:

• Εμβόλια (ιδίως για την κλωστριδιακή ασθένεια)

• Έλεγχο παρασίτων (όπως σκουλήκια και ψείρες)

• Φροντίδα των ποδιών

• Έλεγχο ασθενειών (αν η κατσίκα συγκατοικεί με άλλα ζώα, όπως πρόβατα ή μοσχάρια)

• Πρόγραμμα ενεργειών για συγκεκριμένα γεγονότα, όπως εγκυμοσύνη και φροντίδα νεογέννητων. Οι πρωτάρηδες στην εκτροφή κατσικιών θα πρέπει πάντως να λάβουν υπ’ όψη τους ότι η εκτροφή δεν συνιστάται επειδή απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις και πείρα.

Τα συνηθέστερα προβλήματα υγείας

Παράσιτα (σκουλήκια) – Είναι συχνό και δυνητικά σοβαρό πρόβλημα στις κατσίκες, ιδίως σ’ εκείνες που βόσκουν σε περιορισμένο χώρο.. Οι ενδείξεις περιλαμβάνουν σοβαρή διάρροια, γρήγορη απώλεια βάρους, αφυδάτωση και νεφρική ανεπάρκεια. Ένα παράσιτο (Haemonchus contortus) μάλιστα προκαλεί σοβαρή αναιμία επειδή ρουφάει αίμα από τα τειχώματα του στομαχιού. Τα περισσότερα παράσιτα που προκαλούν προβλήματα στις κατσίκες επηρεάζουν και τα πρόβατα. Αντίθετα όμως με τα πρόβατα, οι κατσίκες δεν αποκτούν ανοσία και μπορεί να μείνουν ευάλωτες σε όλη τους τη ζωή. Συζητήστε με ένα κτηνίατρο πώς να ελέγξετε τα παράσιτα. Το Σχ. 3 εξηγεί τον κύκλο ζωής των παρασίτων.

Σχ. 3. Ο κύκλος ζωής των παρασίτων της κατσίκας.

Κλωστριδιακή ασθένεια – Τα βακτηρίδια που προκαλούν αυτή την κατάσταση είναι τμήμα της φυσιολογικής πανίδας του στομαχιού και προκαλούν προβλήματα μόνο αν μια σοβαρή εντερική διαταραχή πυροδοτήσει την υπερανάπτυξή τους και κατά συνέπεια μεγάλη παραγωγή τοξινών. Οι ενδείξεις περιλαμβάνουν υπερβολική διάρροια, συχνά με αίμα και βλέννες, και σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις η κατσίκα μπορεί να βρεθεί νεκρή χωρίς προηγούμενες ενδείξεις ασθένειας. Ο έλεγχος βασίζεται στον εμβολιασμό, με εξαμηνιαίες αναμνηστικές δόσεις. Πρέπει επίσης να αποφεύγετε τις απότομες αλλαγές στη διατροφή του ζώου, οι οποίες μπορεί να διαταράξουν τα βακτηρίδια του εντέρου.

Δερματικές ασθένειες – Οι κατσίκες είνει επιρρεπείς σε μια μεγάλη γκάμα δερματοπαθειών που περιλαμβάνουν τις ψείρες, την ψωρίαση και τις λειχήνες. Η θεραπεία και ο έλεγχος εξαρτώνται από την έγκαιρη διάγνωση και τη γρήγορη επιβεβαίωση της αιτίας ώστε να μπορεί να δοθεί η κατάλληλη αγωγή. Οι κατσίκες μπορεί να μεταδώσουν κάποιες από αυτές τις καταστάσεις σε όποιον τις φροντίζει (βλ. Ζωονόσοι παρακάτω).

Προβλήματα ποδιών – Τα πόδια όλων των μυρηκαστικών, και φυσικά της κατσίκας, μεγαλώνουν συνεχώς στη διάρκεια της ζωής τους (όπως περίπου μεγαλώνουν τα δικά μας νύχια) και μπορεί να χρειαστούν κόψιμο για να μη μεγαλώσουν πολύ. Μη δοκιμάσετε να το κάνετε μόνος σας αν δεν σας έχει δείξει τον τρόπο ένας ειδικός, επειδή το υπερβολικό κόψιμο μπορεί να ξεγυμνώσει τον ευαίσθητο ιστό από κάτω και να προκαλέσει σοβαρό πόνο και αγωνία στην κατσίκα σας. Κάθε κατσίκα που κουτσαίνει πρέπει να εξετάζεται αμέσως – μπορεί να είναι κάτι απλό όπως ένα χαλίκι ή ένα αγκάθι πιασμένο ανάμεσα στις χηλές ή μπορεί να είναι κάτι πιο σοβαρό και να χρειαστεί να φωνάξετε κτηνίατρο.

Ζωονόσοι – Είναι ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν σ’ έναν άνθρωπο ο οποίος έρχεται σε στενή επαφή με ένα ζώο. Οι κατσίκες με δερματικά προβλήματα μπορεί να μεταδώσουν λειχήνες ή ψωρίαση. Τα κατσικάκια με διάρροια μπορεί να έχουν ένα παράσιτο που ονομάζεται Κρυπτοσπορίδιο και το οποίο ενδεχομένως μπορεί να προκαλέσει διάρροια σε ανθρώπους, ιδίως σε μικρά παιδιά. Άλλες λοιμώξεις, όπως το κολοβακτηρίδιο (Escherichia Coli) μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες σε ανθρώπους. Ο χρυσός κανόνας είναι όποιοι φροντίζουν την κατσίκα να αντιλαμβάνονται την ανάγκη να πλένουν τα χέρια τους πριν φάνε ή πιούν. Επίσης, το γάλα της κατσίκας πριν καταναλωθεί πρέπει να βράζεται για να καταστραφούν πιθανοί παθογόνοι μικροοργανισμοί.