Κατασκευές και υποδομές σε λαχανόκηπο

Στο κείμενο που ακολουθεί θα δούμε ποιές κατασκευές μπορούμε να φτιάξουμε και ποιές υποδομές θα μας φανούν χρήσιμες στην πορεία δημιουργίας του λαχανόκηπου των ονείρων μας.

Ανεμοφράκτες και περίφραξη

Αν είναι δεδομένο ότι στην περιοχή σας πνέει κάποιος δυνατός και τακτικός άνεμος, θα πρέπει να σκεφθείτε πώς θα προφυλάξετε το περιβόλι σας απ' αυτόν. Αν δεν μπορείτε να έχετε το λαχα­νόκηπο σε θέση προστατευμένη από τον άνεμο, θα πρέπει να φτιάξετε έναν ανεμοφράκτη.

Ιδανικός ανεμοφράκτης είναι αυτός που έχει ανοίγματα, που είναι δηλαδή διαπερατός στον άνεμο, φιλτράροντας τον και μειώνοντας την ορμή του. Οι συμπαγείς ανεμοφράκτες αυξάνουν την ταχύτητα του ανέμου, όταν αυτός περάσει από πάνω τους, σχηματίζοντας ισχυρούς στρο­βίλους πίσω τους, χαμηλά στην επιφάνεια του εδάφους. Αυτό δεν είναι επιθυμητό.

Πολύ καλοί τεχνητοί ανεμοφράκτες είναι αυτοί που αποτελούνται από καλαμωτές ή πλεγ­μένα κλαδιά. Αν αποφασίσετε να φτιάξετε ένα φυτικό φράχτη από δένδρα ή μεγάλους θάμνους, φυτέψτε τα σε τέτοια απόσταση από τα παρτέρια, ώστε να μη σκιάζουν το λαχανόκηπο και να μην τον ανταγωνίζονται για τα θρεπτικά στοιχεία και το νερό. Η τοποθέτηση φύλλων πλαστικού είναι μία καλή, προσωρινή κάλυψη μέχρι να μεγαλώσει ο φυτικός φράχτης.

Η περίφραξη του περιβολιού είναι ένα άλλο ζήτημα, άσχετο από τον ανεμοφράχτη. Θα χρει­αστεί, αν στον κήπο υπάρχουν ήδη κατοικίδια ζώα (γάτες, σκύλοι) τα οποία συνήθιζαν να «παί­ζουν» με το χώμα ή να τρέχουν ελεύθερα. Επειδή και τα δύο αυτά είναι απολύτως θεμιτά, είναι λογικό να περιφράξτε το περιβόλι σας αντί να περιορίσετε τα ζώα σας. Δεν θα «'ρθουν τ' άγρια να διώξουν τα ήμερα».

Το υλικό που θα επιλέξετε για την περίφραξη μπορεί να είναι φυτά (όπως η λεβάντα ή ο πυξός που και κλαδεύεται και αργά μεγαλώνει), μπορεί όμως να είναι και ξύλο ή συρματόπλεγμα κ.ά. Μία καλή περίφραξη μπορεί να προφυλάξει τα λαχανικά σας και από απρόσκλητους επισκέπτες, όπως σκαντζόχοιρους, χελώνες, κουνέλια, στους οποίους αρέσουν πολύ οι πρασινάδες και οι καρποί των λαχανικών.

Σπορείο

Αν αποφασίσετε ότι θέλετε να φτιάχνετε τα δικά σας σπορόφυτα και να μην τα αγοράζετε, θα πρέπει να επιλέξετε ένα σημείο για να «στήσετε» το σπορείο σας, δηλαδή το χώρο στον οποίο θα γίνεται η σπορά και η ανάπτυξη των νεαρών φυταρίων. Ο χώρος αυτός πρέπει να είναι προστατευμένος από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τους κρύους ανέμους. Σημειώστε ότι δε χρειάζεται να έχετε σπορεία για όλα τα λαχανικά. Κάποια απ' αυτά σπέρνονται κατευθείαν στην τελική τους θέση.

Ψυχρό σπορείο

Αυτός ο τύπος σπορείου, που οφείλει το όνομα του στο γεγονός ότι τα νεαρά φυτάρια απλώς προστατεύονται αλλά δε θερμαίνονται, είναι μία τετράγωνη, χαμηλή κατασκευή από τούβλα, τσι­μεντόλιθους ή ξύλα η οποία δεν έχει πυθμένα, ακουμπάει στο χώμα δηλαδή. Το πάνω μέρος της καλύπτεται από γυαλί ή διαφανές πολυαιθυλένιο. Για να είναι αποδοτικά αυτά τα σπορεία πρέπει να στήνονται σε θέσεις ηλιόλουστες και προστατευμένες από το κρύο και τον άνεμο. Για παρά­δειγμα, δίπλα σε έναν τοίχο με νότιο προσανατολισμό, ώστε να τον «βλέπει» ο ήλιος κάποιες ώρες της ημέρας.

Τις ζεστές μέρες ανοίγουμε το κάλυμμα για να μην υπάρξουν προβλήματα υπερθέρμανσης, ενώ τις κρύες το κρατάμε κλειστό. Αν έχει παγωνιά, το καλύπτουμε με παλιά υφάσματα ή χαρτιά.

Θερμό σπορείο

Είναι μια «έξυπνη» κατασκευή η οποία βασίζεται στην εκμετάλλευση της θερμότητας που ελευθερώνεται κατά την αποσύνθεση οργανικών υλικών. Ουσιαστικά πρόκειται για μια ρηχή τρύπα στο έδαφος την οποία γεμίζετε με κομπόστ που δεν έχει αποσυντεθεί ή αχώνευτη κοπριά. Αφήνετε το μείγμα για πέντε περίπου ημέρες, οπότε οι μικροοργανισμοί του εδάφους θα αρχί­σουν τη διαδικασία της αποσύνθεσης, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία των υλικών. Τότε ισοπε­δώνετε και απλώνετε από επάνω ένα στρώμα αργιλοχώματος πάχους τουλάχιστον 10 εκ. Αυτό θα εξασφαλίσει ένα σταθερό ρυθμό αποσύνθεσης και, επομένως, παραγωγής θερμότητας. Τα δισκάκια ή τα γλαστράκια όπου σπείραμε θα ακουμπήσουν πάνω στην άργιλο και έτσι θα θερ­μαίνονται. Τοποθετήστε και ένα κάλυμμα από γυαλί ή διαφανές πολυαιθυλένιο από επάνω για να συγκρατεί τη ζέστη. Το κάλυμμα αφαιρείται κατά τις πολύ θερμές ημέρες.

Χαμηλό τούνελ

Αποτελείται από ένα σκελετό από γαλβανισμένο χοντρό σύρμα ή σίδερο σε μορφή αψίδων, επάνω στο οποίο στερεώνονται διαφανή φύλλα πλαστικού για την κάλυψη των φυτών. Το ύψος των αψίδων είναι μικρό, ίσα ίσα να καλύπτουν τα φυτά, γι' αυτό και λέγεται «χαμηλό».

Είναι κατάλληλο για ερασιτεχνικές καλλιέργειες κι αυτό γιατί παρέχει την προστασία ενός θερ­μοκηπίου, στοιχίζει πολύ λιγότερο και μπορεί να στηθεί και να ξεστηθεί μέσα σε λίγη ώρα, όταν πια είναι δεν είναι απαραίτητο. Το πιο σημαντικό όφελος που αποκομίζετε από τη χρήση του είναι ότι μπορείτε να καλλιεργήσετε πρώιμα λαχανικά. Στην πράξη, σας επιτρέπει να ξεκινήσετε την καλλιέργεια 1,5-2 μήνες νωρίτερα απ'ό,τι αν φυτεύατε σε εξωτερικό χώρο.

Μικρό θερμοκήπιο

Δεν είναι απλή κατασκευή. Χρειάζεται δουλειά και πρέπει να «πιάνουν» και τα χέρια σας για να το φτιάξετε μόνοι σας. Βέβαια, μπορείτε να αγοράσετε ένα μικρό έτοιμο θερμοκήπιο. Πάντως, στην καλλιέργεια λαχανικών είναι μάλλον περιττή πολυτέλεια, εκτός αν κατοικείτε σε περιοχή με βαρύ χειμώνα ή αν θέλετε να έχετε λαχανικά εκτός εποχής.

Κομποστοποιητής

Στην αγορά κυκλοφορούν πολλοί κομποστοποιητές διαφόρων μεγεθών και σχεδίων, όμως μπορείτε να κατασκευάσετε έναν μόνοι σας, χρησιμοποιώντας ξυλοσανίδες ή ακόμη και παλέ­τες. Πρόκειται για μια απλή και φτηνή κατασκευή.

Το ιδανικό μέγεθος του κομποστοποιητή είναι 1 μ. x 1 μ. x 1 μ. (πλάτος, μήκος και ύψος, αντί­στοιχα). Αρχικά φτιάχνετε από ξυλοσανίδες ή παλέτες τις τέσσερις πλευρές σε αυτές τις διαστά­σεις. Κατόπιν τις στερεώνετε με πασσάλους πάνω στο χώμα και τις δένετε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην ανοίξει η όλη κατασκευή, όταν τη γεμίσετε με υλικά. Το μειονέκτημα του αυτοσχέδιου κομποστοποιητή είναι ότι θα πρέπει να περιμένετε να κομποστοποιηθεί όλο το υλικό που βάλατε μέσα για να μπορέσετε να το πάρετε.

Παρτέρια

Αν το θέλετε, μπορείτε να οριοθετήσετε το λαχανόκηπο σας φυτεύοντας τα λαχανικά σας μέσα σε παρτέρια. Υπάρχουν αρκετοί πρακτικοί λόγοι για να το κάνετε αυτό και επιπλέον είναι πολύ πιθανό κάτι τέτοιο να ταιριάζει στα αισθητικά σας κριτήρια. Για παράδειγμα, αν ο λαχανό­κηπος σας είναι τετράγωνος, μπορείτε να τον διαμορφώ­σετε σε τέσσερα τετράγωνα παρτέρια, αφήνοντας ενδιά­μεσα δύο σταυρωτά μονοπά­τια ή σε τέσσερα τριγωνικά παρτέρια με διαγώνια μονο­πάτια. Ρυθμίστε τις διαστάσεις των παρτεριών, έτσι ώστε να έχετε πρόσβαση σε κάθε σημείο, χωρίς να χρειάζεται να πατάτε μέσα στο χώμα.

Τα μονοπάτια ανάμεσα στα παρτέρια πρέπει να έχουν πλά­τος τουλάχιστον 1 μ., ώστε να χωράει το καροτσάκι του κήπου. Η επίστρωση τους καλό είναι να γίνεται πρώτα με χοντρά φύλλα πλαστικού ή με ειδική εδαφο-καλυπτική μεμβράνη για να μη γεμίζουν αγριόχορτα και από επάνω με σκληρά ανθε­κτικά υλικά όπως τσιμεντένιες ή πέτρινες πλάκες, κυβόλιθους, τούβλα, χαλίκια.

Τα οφέλη που μπορείτε να αποκομίσετε από τη διαμόρ­φωση του κήπου σε παρτέρια είναι πολλά:

Η πρόσβαση στα λαχανικά σας θα είναι ευκολότερη, χωρίς να συμπιέζεται το καλλιεργή­σιμο χώμα από το συνεχές περ­πάτημα πάνω του.

Είναι πιο εύκολο να τηρη­θεί ένα πρόγραμμα αμειψι­σποράς.

Ο κήπος δείχνει πιο εμφα­νίσιμος και περιποιημένος.

Υπερυψωμένα παρτέρια

Αν μπείτε στον κόπο να φτιάξετε χαμηλά τοιχία στα όρια των παρτεριών, τότε θα έχετε τα λεγόμενα υπερυψωμένα παρτέρια και τα λαχανικά σας θα υποφέρουν λιγότερο απ' το κρύο του χειμώνα. Γι'αυτό και η κατασκευή τους συνηθίζεται σε περιοχές με ψυχρό κλίμα. Τα τοιχία μπο­ρείτε να τα κατασκευάσετε με ξυλοσανίδες που θα στηρίζονται από γερές κάθετες ξύλινες σφήνες καρφωμένες στο χώμα ή με τούβλα ή και με τσιμεντόλιθους, οπότε θα είναι πιο ανθεκτικά.