Τι θα λέγατε για λίγες χήνες;

Θα θέλατε να βάλετε λίγες χήνες, αλλά δεν ξέρετε από πού να αρχίσετε. Ας αρχίσουμε λοιπόν από τα πολύ βασικά για τις χήνες: Πρώτο, οι χήνες είναι πολύ εύκολες στην εκτροφή. Δεύτερο, μεγαλώνουν πολύ γρήγορα. Τρίτο, δεν χρειάζονται πολύ ακριβή τροφή. Τέταρτο, αντέχουν πολύ στις ασθένειες. Και το πιο σοβαρό πρόβλημα που μπορεί να δημιουργήσουν οφείλεται στους ιδιοκτήτες τους: Μπορεί να γίνουν πολύ βρώμικες αν τις κλείσετε σε πολύ μικρό χώρο.

Ποιά ποικιλία θα διαλέξετε;

Τί μέγεθος χήνας θα διαλέξετε; Υπάρχουν πολλές ποικιλίες, αλλά οι βασικότερες είναι οι παρακάτω πέντε.

Οι βασικότερες ποικιλίες χήνας
Ποικιλία	Βάρος ενηλίκων (μ.ο. σε κιλά)		Χρώματα
	Αρσενικά	Θηλυκά
Τουλούζης	11,7	9	Σκούρο γκρι με λευκή κοιλιά. Έχουν προγούλι*.
Έμντεν	11,7	9	Λευκές.
Αφρικανική	9	8	Γκρίζες με καφέ σκιές. Έχουν εξόγκωμα στο ράμφος. Οι ενήλικες έχουν προγούλι.
Πίλγκριμ	6,3	5,85	Οι αρσενικές είναι λευκές, οι θηλυκές γκρίζες και λευκές.
Κινέζικη	5,4	4,5	Λευκές ή καφετιές. Έχουν εξόγκωμα στο ράμφος.

* Το προγούλι είναι μια πτυχή του δέρματος που κρέμεται από το λαρύγγι στο επάνω μέρος του λαιμού.

Γενικά, οι περισσότεροι προτιμούν μεγαλόσωμα πουλιά. Οι πιο δημοφιλείς εμπορικές ποικιλίες είναι της Τουλούζης και του Έμντεν.

Χήνα Τουλούζης. Μεγαλόσωμη δημοφιλής ποικιλία. Παράγει 20 έως 40 αυγά τον χρόνο. Εξελίχθηκε από Γάλλους εκτροφείς γύρω από την πόλη της Τουλούζης στη νότιο Γαλλία με σκοπό την παραγωγή φουά-γκρα (Pâté de foie gras).

Χηνάρια: Η φροντίδα και η διατροφή τους.

Πρώτα απ’ όλα, φροντίστε ώστε τα χηνάρια (χηνάκια μιάς ή δύο ημερών) να φτάσουν στα χέρια σας αργά την άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού (τέλος Μαΐου ή Ιούνιο). Αυτή την  εποχή, τα πουλιά χρειάζονται πολύ λιγότερη φροντίδα επειδή ο καιρός είναι πολύ καλός. Τα χηνάρια χρειάζονται ένα ζεστό, στεγνό μέρος για μία έως τέσσερες εβδομάδες, ανάλογα με τον καιρό.

Ένας χώρος 1,80 Χ 2,40 μέτρα φτάνει με το παραπάνω για δέκα χηνάρια. Τα πολύ μικρά πουλιά πρέπει να είναι προφυλαγμένα από ρεύματα, υγρασία και κρύο. Μια 250άρα λάμπα θερμότητας (όπως αυτές για κοτόπουλα) κρεμασμένη σε ύψος 35 με 45 εκατοστά από το δάπεδο προσφέρει καλή ζέστη. Μπορείτε να τεστάρετε τη θερμοκρασία βάζοντας το χέρι σας στο δάπεδο ακριβώς κάτω από τη λάμπα. Αν είναι πολύ ζεστά για το χέρι σας, τότε είναι πολύ ζεστά και για τα χηνάρια. Υψώστε ή κατεβάστε ανάλογα τη λάμπα. Η σωστή θερμοκρασία είναι αυτή που κρατάει άνετα τα πουλιά χωρίς να σκαρφαλώνουν το ένα πάνω στο άλλο. Τα χηνάρια αν νιώθουν άνετα θα απλωθούν στο δάπεδο σχηματίζοντας ένα δαχτυλίδι γύρω από τη λάμπα θερμότητας. Αν υπάρχουν ρεύματα, φτιάξτε γύρω τους ένα προστατευτικό κάλυμμα από χαρτόνι τουλάχιστον 30 εκατοστά ύψος και με διάμετρο 1,5 περίπου μέτρο.

Χήνα Έμντεν. Μεγαλόσωμη, λευκή χήνα με πορτοκαλί ράμφος και πόδια και μπλε μάτια. Γεννάει 10 έως 30 αυγά τον χρόνο.

Στρωμνή

Ο χώρος των χηναριών πρέπει να σκεπαστεί με στρωμνή – λόγου χάρη, άχυρο, πριονίδι ή ροκανίδι. Το υλικό της στρωμνής πρέπει να είναι στεγνό και να μπορεί να απορροφά την υγρασία, επειδή τα χηνάρια τείνουν να βρέχουν τα πάντα γύρω από την ποτίστρα. Αν μάλιστα η ποτίστρα εμποδίζει τα πουλιά να μπαίνουν μέσα στο νερό, τότε η στρωμνή δεν θα βρέχεται. Επίσης οι κουτσουλιές τους τείνουν να είναι πολύ νερουλές οπότε ένα απορροφητικό υλικό στρωμνής είναι απαραίτητο. Τις πρώτες τέσσερες-πέντε μέρες, ο χώρος πρέπει να είναι καλυμμένος με ένα αδρό χαρτί που θα εμποδίζει τα χηνάρια να τρώνε το υλικό της στρωμνής – μόλις ανακαλύψουν την ταΐστρα και την ποτίστρα θα πάψουν να τρώνε τη στρωμνή.

Το χαρτί πρέπει να αφαιρεθεί την πέμπτη μέρα. Βεβαιωθήτε ότι το χαρτί είναι αδρό επειδή το λείο γυαλιστερό χαρτί μπορεί να προκαλέσει ξεγοφιάσματα. Αυτό σημαίνει ότι το πόδι του πουλιού μπορεί να εξαρθρωθεί στο σημείο που ενώνεται με το σώμα. Τα ξεγοφιασμένα χηνάρια δεν συνέρχονται σχεδόν ποτέ και ουσιαστικά είναι χαμένα.

Αφρικανική χήνα. Μια όμορφη, καλόβολη χήνα μεσαίου βάρους που παρά το όνομά της πιστεύεται ότι προέρχεται από την Κίνα. Γεννάει 10 έως 40 αυγά τον χρόνο.

Η διατροφή των χηναριών

Η τροφή για τα πολύ μικρά χηνάρια πρέπει να περιέχει 20 έως 24% πρωτεΐνη. Χρησιμοποιήστε τροφή για πολύ μικρά κοτόπουλα και δώστε τους να φάνε όσο θέλουν μέχρι και την τέταρτη εβδομάδα της ζωής τους. Η ταΐστρα πρέπει να εμποδίζει τα πουλιά να μπαίνουν μέσα για να μη σπαταλιέται η τροφή. Επειδή τα χηνάρια αναπτύσσονται πολύ πιο γρήγορα από τα κοτόπουλα, η αποκλειστική διατροφή τους με τροφή κοτόπουλων μπορεί να τους δημιουργήσει προβλήματα στα πόδια. Γι’ αυτό πρέπει να τα αφήνετε να βγαίνουν για να βοσκήσουν.

Εάν είναι δυνατό (αν κάνει ζέστη και δεν βρέχει), αρχίστε να βγάζετε τα χηνάρια στο ύπαιθρο κατά τη διάρκεια της μέρας. Θα τους δώσετε έτσι την ευκαιρία να φάνε έντομα και χορτάρι και να ισορροπήσουν τη διατροφή τους. Τα πολύ μικρά χηνάρια δεν πρέπει να αφήνονται έξω στη βροχή επειδή γίνονται μούσκεμα: Τα πούπουλά τους απορροφάνε νερό και τα ποδαράκια τους δεν μπορούν να βαστάξουν το επιπλέον βάρος. Όταν βγάλουν φτερά, δεν υπάρχει πια πρόβλημα.

Οι χήνες αναπτύσσονται πολύ πιο γρήγορα από τα άλλα πουλερικά. Τρώγοντας έτοιμη βιομηχανική τροφή, δεν είναι ασυνήθιστο να φτάνουν τα 4,5 κιλά βάρος σε 10 μόνο εβδομάδες. Όταν τα χηνάρια μεγαλώσουν αρκετά, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα οικονομικότερο πρόγραμμα όπου θα ταΐζετε τα πουλιά με σπασμένο καλαμπόκι και θα τα αφήνετε να βοσκούν στο χωράφι. Το χορτάρι, τα έντομα και ό,τι άλλο βγάζουν από το χώμα θα τους προσφέρει τις αναγκαίες πρωτεΐνες, βιταμίνες και μεταλλικά άλατα. Τα χηνάρια δεν θα μεγαλώσουν όσο γρήγορα θα μεγάλωναν με μια ισορροπημένη βιομηχανική τροφή, αλλά το κόστος σας θα είναι πολύ μικρότερο. Πριν εφαρμόσετε ένα τέτοιο πρόγραμμα διατροφής, συνηθίστε τα πουλιά επί τρεις εβδομάδες με σπασμένο καλαμπόκι και την αρχική τροφή τους αναμειγμένα σε ίσα μέρη.

Οι χήνες τρώνε πολύ χορτάρι και καμιά φορά τις χρησιμοποιούμε για να ξεχορταριάσουν ένα χωράφι μετά από κάποια καλλιέργεια. Θα κάνουν μάλιστα καλύτερη δουλειά αν είναι πεινασμένες – ένα ελαφρό δείπνο αποβραδίς με ολόκληρο καλαμπόκι είναι ό,τι πρέπει.

Χήνα Πίλγκριμ. Μια ήρεμη χήνα μικρού σχετικά βάρους, με ήρεμο χαρακτήρα και εξαιρετική γονεϊκή συμπεριφορά. Είναι η μόνη ποικιλία εξημερωμένης χήνας που τα φύλα ξεχωρίζουν με μια ματιά: Οι αρσενικές είναι ολόλευκες με λίγο γκρι στην ουρά ή τα φτερά και οι θηλυκές είναι γκρι, περίπου σαν τις χήνες Τουλούζης.

Αναπαραγωγικές χήνες

Οι θηλυκές όταν γίνουν ενός έτους περίπου αρχίζουν να γεννούν αυγά. Η παραγωγή τους βελτιώνεται τον δεύτερο και τρίτο χρόνο. Ο αριθμός αυγών ποικίλει στις διάφορες ποικιλίες χήνας, αλλά και μεταξύ θηλυκών της ίδιας ποικιλίας – από 10 έως 60 αυγά τον χρόνο, ακόμα και 80 στην περίπτωση της κινέζικης χήνας. Μπορούμε να αναγκάσουμε τις χήνες να κάνουν αυγά τον χειμώνα επεκτείνοντας τη φωτοφάνεια σε 15 συνολικά ώρες – φυσικό φως συν φως από λάμπες πυράκτωσης. Οι χήνες θ’ αρχίσουν να κάνουν αυγά 30 μέρες μετά την έναρξη του προγράμματος φωτοφάνειας. Για ένα μικρό κοπάδι αναπαραγωγικές χήνες, μια διατροφή με βιομηχανοποιημένη τροφή σε κόκκους (pellets) για κότες είναι επαρκής, εφ’ όσον οι χήνες μπορούν να βγαίνουν στο ύπαιθρο.

Οι αρσενικές χήνες είναι πιο ζωηρές και παραγωγικές μετά το πρώτο έτος της ηλικίας τους. Οι χήνες είναι πολύ επιλεκτικές με τον αρσενικό που θα ζευγαρώσουν. Αν έχετε ένα μικρό κοπάδι με δύο αρσενικές και πέντε έως δέκα θηλυκές χήνες, ίσως να αντιμετωπίσετε προβλήματα γονιμότητας. Ίσως χρειαστεί να έχετε διαθέσιμες περισσότερες αρσενικές, ώστε κάθε θηλυκιά να επιλέξει αυτόν που της ταιριάζει καλύτερα.

Κινέζικη χήνα. Μια μικρόσωμη χήνα, πολύ δημοφιλής επειδή χρησιμοποιείται και σαν φύλακας. Γεννάει 40 έως 80 αυγά. Οι χήνες αυτές είναι έξυπνες και περίεργες και γίνονται πολύ θορυβώδεις όταν υπάρχει ξένος κοντά τους.

Μια χήνα για το τραπέζι σας

Πώς σκοτώνουμε και ετοιμάζουμε μια χήνα; Της δένουμε γερά τα πόδια και την κρεμάμε ανάποδα από ένα δοκάρι στην αποθήκη μας ή από ένα δέντρο. Με τα πόδια ψηλά και το κεφάλι στο ύψος της μέσης μας ή ψηλότερα, κόβουμε με ένα κοφτερό μαχαίρι τη φλέβα του λαιμού. Επειδή πιθανότατα το πουλί θ’ αρχίζει να φτεροκοπάει, θα πρέπει να έχουμε τυλίξει σφιχτά το σώμα της με ένα τσουβάλι.

Μόλις η χήνα σταματήσει να φτεροκοπάει, βουτήξτε την αμέσως σε ζεστό νερό 60–70 βαθμών Κελσίου για ένα έως δύο λεπτά. Καλό θα είναι να προσθέσετε λίγο απορρυπαντικό ώστε το ζεστό νερό να διαπεράσει ευκολότερα το λάδι των φτερών. Καλό επίσης θα είναι να ανακατέψετε λίγο τα φτερά κρατώντας με το ένα σας χέρι τη χήνα από τα πόδια και με το άλλο σέρνοντας μια βέργα στο σώμα της έτσι ώστε να ανασηκώνονται τα φτερά. Η αφαίρεση των φτερών ίσως σας φανεί δύσκολη στην αρχή. Η επιτυχία έρχεται με την πείρα. Κρεμάστε πάλι το πουλί, αδράξτε μια χούφτα φτερά και αρχίστε να τραβάτε! Η χήνα έχει πολλά φτερά, πολλά πούπουλα και μερικά φτεράκια. Και πάλι καλό θα είναι να την ξαναβουτήξετε σε ζεστό νερό  για δεύτερη φορά μόλις αφαιρέσετε τα εξωτερικά φτερά. Με υπομονή και επιμονή, το πουλί θα καθαριστεί τελικά.

Πώς να ετοιμάστε τη χήνα για το τραπέζι

1. Κόψτε το κεφάλι και τα πόδια του πουλιού.

2. Σ’ ένα τραπέζι ή πάγκο τοποθετήστε τη χήνα ανάσκελα.

3. Με ένα μυτερό μαχαίρι κάντε μια τρύπα στην κοιλιά (κοντά στο πρωκτό) και αφαιρέστε όλα τα σωθικά (έντερα, καρδιά, συκώτι, γκούσα, πνευμόνια κλπ.) Η κοιλότητα πρέπει να μείνει εντελώς καθαρή – ξεπλύνετε με νερό.

4. Γυρίστε μπρούμυτα το πουλί. Κόψτε  τον λαιμό στη βάση του. Αφαιρέστε την τραχεία και το οισοφάγο. Οι δύο αυτοί σωλήνες μπορούν να αφαιρεθούν και από το εσωτερικό της χήνας.

5. Τοποθετήστε το πουλί σε μια πιατέλα.

5. Πλύντε καλά την καρδιά, το συκώτι και τη γκούσα και τοποθετήστε τα κι αυτά στην πιατέλα. Η χήνα είναι έτοιμη για μαγείρεμα.