ΦΥΤΕΨΤΕ ΣΤΟ... ΝΕΡΟ

Παραγωγή οπωροκηπευτικών και λαχανικών όλο τον χρόνο, σε ελεγχόμενο περιβάλλον και με την ελάχιστη κατανάλωση νερού και λιπασμάτων. Αυτά υπόσχεται ένα νέο σύστημα καλλιέργειας, η υδροπονία, που θεωρείται από τους επιστήμονες ως ένα από τα πιο αποδοτικά συστήματα αγροτικής πρακτικής.

Πρόκειται για την παραγωγή, κατά την οποία τα φυτά μεγαλώνουν στο νερό, αντί για το χώμα. Και μπορεί να φαίνεται οξύμωρο, αλλά με αυτόν τον τρόπο η ρίζα του φυτού απορροφά όσο νερό θέλει, ενώ το υπόλοιπο ανακυκλώνεται και ξαναχρησιμοποιείται, με αποτέλεσμα στην υδροπονία να ξοδεύεται κατά 40-60% λιγότερο νερό από ό,τι στις συμβατικές καλλιέργειες.

Για τη σωστή ανάπτυξη των φυτών είναι απαραίτητο στη ρίζα τους να υπάρχει άφθονο οξυγόνο και ταυτόχρονα άφθονο νερό, το οποίο έχει διαλυμένα τα απαραίτητα ανόργανα θρεπτικά στοιχεία στη σωστή τους αναλογία.

«Στη συμβατική καλλιέργεια εδάφους είναι δύσκολο να επιτευχθεί ο συνδυασμός αυτός, καθώς όσο περισσότερο νερό υπάρχει τόσο λιγότερο οξυγόνο μένει και αντίστροφα, με αποτέλεσμα πότε το ένα και πότε το άλλο να βρίσκεται σε έλλειψη.

Στο έδαφος επίσης σημαντικό είναι και το πρόβλημα της διαθεσιμότητας των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων για τη ρίζα του φυτού», εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο Νίκος Συγριμής, καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Γεωργικής Μηχανολογίας.

Θρεπτικό διάλυμα

«Με τις υδρoπoνικές καλλιέργειες τα προβλήματα αυτά λύνονται με τη ρύθμιση της τροφοδοσίας του θρεπτικού διαλύματος και τη χρησιμοποίηση -σε όσες περιπτώσεις χρησιμοποιείται στερεό υπόστρωμα- υλικών με πολύ υψηλό πορώδες και χημικά αδρανών».

Η συνεχής χρήση του εδάφους σε εντατική μορφή και με το ίδιο είδος φυτού, όπως συμβαίνει στα θερμοκήπια αλλά και στις υπαίθριες καλλιέργειες, δημιούργησε προβλήματα στο έδαφος που τα φιλοξενούσε.

«Ταυτόχρονα, οι συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις της αγοράς για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων οδήγησαν στην αύξηση του κόστους παραγωγής και στη βαθμιαία μείωση του κέρδους για τον παραγωγό. Για τον λόγο αυτό, κρίνεται επιτακτική η εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών και καλλιεργητικών μεθόδων, που αποσκοπούν στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, στην ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής και στην προστασία του περιβάλλοντος», τονίζει ο καθηγητής.

Η χρήση της υδροπονικής καλλιέργειας των φυτών σε θερμοκήπια υπόσχεται ότι θα βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση. Για παράδειγμα στην Ολλανδία, όπου η υδροπονία αποτελεί τον πλέον διαδεδομένο τρόπο καλλιέργειας φυτών υπό κάλυψη, η παραγωγή τομάτας υπερβαίνει τους 60 τόνους ανά στρέμμα. Στην Ελλάδα, με την παραδοσιακή μέθοδο καλλιέργειας τομάτας, η απόδοση των 20 τόνων ανά στρέμμα θεωρείται επιτυχημένη.

Με την υδροπονία αυξάνεται και η αποδοτικότητα της χρήσης του νερού. Από 12-15 κιλά τομάτας ανά κυβικό μέτρο νερού με τον παραδοσιακό τρόπο στην ύπαιθρο, με την υδροπονία η απόδοση μπορεί να ανέλθει στα 60-70 κιλά. Αλλά και στα λιπάσματα η εξοικονόμηση φθάνει το 50% στην υδροπονία με ανακύκλωση.

Ετσι με ένα πλήρως αυτοματοποιημένο θερμοκήπιο, είναι δυνατή η ολοκληρωμένη διαχείριση του συστήματος παραγωγής θερμοκήπιο-κλίμα-καλλιέργεια, για παραγωγή πιστοποιημένων προϊόντων τα οποία σέβονται πραγματικά το περιβάλλον και τον άνθρωπο.

Τα συν...

 Εξοικονόμηση νερού και θρεπτικών στοιχείων.
 Απαλλαγή από τις ασθένειες εδάφους.
 Περιορισμός της σκληρής χειρωνακτικής εργασίας....και πλην
 Απαιτεί μεγαλύτερη αρχική επένδυση.
 Απαιτούνται περισσότερες γνώσεις από τον καλλιεργητή.

ΤΑ ΔΥΟ ΥΠΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

Υπάρχουν δύο ειδών υποσυστήματα καλλιέργειας στην υδροπονία. Στα συστήματα χωρίς υπόστρωμα, οι ρίζες των φυτών αναπτύσσονται σε κανάλια συνεχούς ή μη συνεχούς ροής θρεπτικού διαλύματος, δηλαδή νερού.

Τα πιο γνωστά συστήματα αυτής της μορφής είναι το NFT (Nutrient Film Technique), στο οποίο οι ρίζες των φυτών αναπτύσσονται σε κανάλια μεγάλου μήκους μέσα στα οποία ρέει το θρεπτικό διάλυμα και η επιπλέουσα υδροπονία, όπου δεν έχουμε συνεχή ροή θρεπτικού διαλύματος, αλλά το θρεπτικό διάλυμα βρίσκεται σε μεγάλες λεκάνες - δεξαμενές, μέσα στο οποίο αναπτύσσονται τα φυτά. Τέτοια συστήματα χρησιμοποιούνται κυρίως σε καλλιέργειες χαμηλών λαχανικών όπως τα μαρούλια.

Τα φυτά τοποθετούνται σε ειδικά διαμορφωμένες οπές που έχουν ανοιχτεί σε πλάκες φελιζόλ. Τα φελιζόλ επιπλέουν πάνω στο θρεπτικό διάλυμα και έτσι οι ρίζες των φυτών βρίσκονται συνεχώς μέσα στο διάλυμα αυτό. Υπάρχουν όμως και συστήματα με υπόστρωμα.

Τα υποστρώματα αυτά είναι τεχνητά υλικά τα οποία προέρχονται από την επεξεργασία πετρωμάτων ή φυσικές πρώτες ύλες οι οποίες υπόκεινται σε ειδική επεξεργασία. Τα πιο διαδεδομένα και κατάλληλα για τη χώρα μας υποστρώματα είναι η ελαφρόπετρα, και ο περλίτης.

Τα... εμπόδια

Δεκάδες είναι οι υπηρεσίες από τις οποίες πρέπει να περάσει ο αγρότης που θα θελήσει να αναπτύξει την υδροπονική μέθοδο καλλιέργειας. Και σε αυτόν τον τομέα, η γραφειοκρατία καλά κρατεί...
Ο Χρήστος Λαζανάκης προσπαθεί εδώ και ένα χρόνο να πραγματοποιήσει μια υδροπονική καλλιέργεια στην Πάρο. «Παρόλο που οι τοπικοί φορείς και το τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης Πάρου αγκάλιασαν την προσπάθεια, φορείς όπως το Δασαρχείο και το υπ. Εθνικής Οικονομίας καθυστερούν τη διαδικασία», λέει ο Χρ. Λαζανάκης.

«Η καλλιέργεια θα καλύψει ένα πολύ μεγάλο μέρος των αναγκών του νησιού και δη την τουριστική περίοδο, αν λάβουμε υπόψη μας ότι το 80%-90% του νησιού καλύπτεται με εισαγωγές από την Αθήνα με τεράστιο κόστος. Η επένδυση αυτή θα απασχολήσει μέχρι να ολοκληρωθεί 50-60 άτομα, ενώ σε μόνιμη βάση θα απασχολεί προσωπικό 6 εργαζομένους», μας λέει.

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΑΙΓΥΠΤΙΟΥΣ ΣΤΟΝ ΤΖΟΝ ΓΟΥΝΤΓΟΥΟΡΝΤ

Αν και η σύγχρονη ιστορία της υδροπονίας ξεκινά από τον Αγγλο επιστήμονα Τζον Γούντγουορντ στο τέλος του 17ου αιώνα, τοιχογραφίες και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα αποκαλύπτουν πως οι Αιγύπτιοι, οι Ινκας, οι Αζτέκοι και οι Βαβυλώνιοι είναι παραδείγματα αρχαίων πολιτισμών με πρακτική υδροπονική κηπουρική, χωρίς η λέξη «υδροπονία» να έχει ανακαλυφθεί. Σήμερα, η λέξη είναι μεν ελληνική, αλλά αποτελεί και τον διεθνή όρο αναγνώρισης της καλλιέργειας φυτών στο νερό.